گزارش سفر

دکتر محمدرضا ملانوری رئیس دانشکده علوم و معارف قرآنی دانشگاه ادیان و مذاهب به همراه حجت‌الاسلام و المسلمین حامد شاه رفعتی مدیر کل امور بین الملل، دکتر محمد موحد معاون آموزش دانشکده علوم قرآنی، دکتر علی عبدالله زاده و دکتر داود ملاحسنی مدیران گروه علوم قرآنی، دکتر محمدتقی انصاری پور عضو هیات علمی دانشگاه و دکتر فراس عبد الخالق مندیل  الغانمی نماینده دانشگاه ادیان و مذاهب در عراق، با حضور در دانشگاه بابل، دانشگاه قادسیه، دانشگاه وارث الانبیا، دانشگاه واسط، دانشگاه امام صادق(ع)، دانشگاه مستنصریه و دانشگاه امام کاظم (ع) بر گسترش همکاری‌های علمی دو دانشگاه تاکید کردند.

حجت‌الاسلام و المسلمین حامد شاه رفعتی در آغاز جلسات ضمن ابلاغ سلام ریاست محترم دانشگاه به مسئولین عراق، به معرفی دانشگاه و ظرفیت‌های دانشگاه از جمله توافقنامه‌های بین‌المللی با دانشگاه‌های مختلف، دانشکده‌های متعدد، مرکز انتشارات و همچنین مجلات پژوهشی دانشگاه در عرصه بین‌الملل و اسکوپوس اشاره داشت و به صورت رسمی از روسای دانشگاه های عراق جهت دیدار از دانشگاه ادیان و عقد توافقنامه میان دو دانشگاه جهت ارتقاء شاخص های علمی دعوت به عمل آورد.

آقای شاه رفعتی با تاکید بر اینکه توسعه روابط بین الملل از ضروریات توسعه دانشگاه ها در عرصه آموزش و پژوهش است بیان داشت: بین المللی سازی دانشگاه ها الزاماتی دارد که در این میان ما بیش از هرچیز نیازمند برخورداری از رویکردهای همه جانبه نگر بین المللی و به تبع آن برنامه ریزی، ظرفیت سازی و پایداری در عملکرد هستیم.

از این رو مدیریت همکاری های علمی بین الملل دانشگاه ادیان و مذاهب در راستای اهداف پژوهشی دانشگاه به ایجاد و گسترش همکاری های علمی در سطح بین المللی اهتمام ویژه ای دارد و تلاش می کند با فراهم نمودن و بهره گیری از فرصت های همکاری با دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی معتبر و نهادهای تخصصی بین المللی زمینه لازم جهت ارتقاء امور آموزشی و پژوهشی دانشجویان را فراهم نماید.

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا ملانوری رئیس دانشکده علوم و معارف قرآنی دانشگاه ادیان و مذاهب با تأکید بر هم‌فکری و هم‌گرایی دانشگاه ها نسبت به ترویج و توسعه فعالیت‌های قرآنی بیان کرد:

تعامل و هم‌افزایی و بهره‌گیری علمی و عملی بین مراکز علمی باعث میشود ما بتوانیم پا به پاى تحولات و نیازها، دانش پژوه تربیت کنیم و همچنین برنامه های قرآنی ما متناسب با زمان پیشرفت کند و پژوهش هایمان متناسب با نیاز زمان باشد و از کارهای تکراری نیز پرهیز شود. از این رو دانشگاه ادیان و مذاهب در این راستا گام‌های بسیار خوبی در سطح داخلی و بین المللی برداشته است.

 دکتر ملانوری با ارائه گزارشی از فعالیتهای دانشکده علوم و معارف قرآنی گفت: در حال حاضر تعداد زیادی از دانشجویان عرب زبان علاقمند به یادگیری معارف قرآنی در این دانشکده مشغول به تحصیل می باشند. ما میتوانیم با هم افزایی با گروه های علوم قرآنی دانشگاه های عراق و استفاده از ظرفیت های علمی- قرآنی موجود در راستای پیشبرد و ارتقای اهداف آموزشی و پژوهشی گام برداریم.

ایشان در ادامه بر ظرفیت های موجود برای تعامل و همکاری بین دانشگاه ادیان و مذاهب و دانشگاه های عراق اشاره نمود و گفت: دانشکده علوم قرآنی وظیفه دارد با برگزاری نشست های علمی و همچنین دوره های آموزشی کوتاه مدت‌، معارف قرآنی متناسب با نیاز های روز جامعه را تبیین نماید و سبک زندگی مطابق با آموزه های قرآن و عترت در حوزه های مختلف فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را معرفی و به شبهات و پرسش های قرآنی پاسخ دهد.

همچنین باید با برگزاری همایش، گردهمایی و سمینارهای بین المللی، ضمن تکریم عالمان و‌ مفسران برجسته قرآنی، اندیشه های قرآنی آنان را تبیین و منتشر نماید.

تدوین اولویت های پژوهشی و ارائه فهرستی از موضوعات میان رشته ای قرآن و علوم روز در قالب کلان پروژه ها، تدوین و انتشار مقالات علمی و کتب درسی و پایان نامه های برتر به صورت مشترک، تبادل استاد در تدریس و راهنمایی و داوری پایان نامه، تشکیل گروه های علمی مشترک با سایر دانشکده های علوم قرآنی جهت ایجاد فرصتی مناسب برای تبادل آراء و اندیشه‌های قرآن‌پژوهان و عرضه یافته‌های تازه و جدیدِ پژوهشگران حوزۀ قرآن و حدیث از دیگر پیشنهادهای دکتر ملانوری برای همکاری بود.

دکتر ملانوری در این جلسات با اشاره به آمادگی دانشکده علوم قرآنی دانشگاه ادیان و مذاهب برای همکاری‌های علمی در امور بیان شده و سایر امور گفت: امیدوارم این دیدار سرآغازی برای گسترش فعالیت‌های علمی دانشگاه ادیان و مذاهب و دانشگاه های عراق در امور آموزشی و پژوهشی باشد.

در ادامه دکتر موحد ضمن بیان اهمیت برگزاری نشست های علمی، به نشست های برگزار شده در دانشکده علوم قرآنی دانشگاه ادیان و مذاهب اشاره کرد و نسبت به ظرفیت دانشکده برای برگزاری نشست های پیش رو بیان داشت: تجربه های پیشین نشان داد که نشست های علمی قابلیت توسعه در سطوح گسترده تری از حیث تعدد دانشگاهها و تعداد جلسات و موضوعات کلان را دارد و می تواند مقدمه و آزمون مناسبی برای همکاری های میان مدت و بلند مدت و در قالب های متنوع باشد. وی با اشاره به نزدیک  شدن ماه رمضان، پیشنهاد برگزاری سلسله نشستهای مشترک قرآنی میان دانشگاه ها و مراکز علمی ایران و عراق را مطرح کرد و افزود: دانشکده علوم و معارف قرآن دانشگاه ادیان و مذاهب با توجه به مسائل و دغدغه های مشترک دو ملت ایران و عراق، سلسله نشستهایی را با عنوان “القرآن الکریم و متطلبات الانسان المعاصر” طراحی کرده که ذیل چهار محور قابل تعریف است: ۱. القرآن الکریم والحاجات الثقافیه للانسان المعاصر ۲. القرآن الکریم والحاجات الاجتماعیه للانسان المعاصر ۳. القرآن الکریم والحاجات الروحانیه للانسان المعاصر ۴. القرآن الکریم والحاجات التربویه للانسان المعاصر. هر یک از این محورها خود به موضوعات جزئی تر ناظر به اوضاع جوامع مسلمان و به ویژه ایران و عراق تقسیم می شود دکتر موحد بیان داشت: با مشارکت و هم افزایی مراکز قرآنی ایران و عراق در این سلسله نشست ها سنگ بنای همکاری های قرآنی در جهت حل مشکلات و معضلات اجتماعی و فرهنگی بنا نهاده می شود.

وی همچنین در راستای انتشار پایان نامه های ممتاز دانشجویان عراقی گفت: دانشکده علوم و معارف قرآن با توجه به میزبانی تعداد زیادی از دانشجویان و پایان نامه هایی که در موضوعات مختلف و متنوع قرآنی نگاشته شده آماده چاپ مشترک پایان نامه های برتر با سایر دانشگاهها و مراکز علمی است.

سپس دکتر علی عبداله زاده بر ظرفیت نشر متون درسی مشترک اشاره نمود و گفت با توجه به وجود واحدهای درسی مشترک میان رشته علوم قرآن و حدیث در عراق و ایران امکان نگارش و نشر متون درسی به صورت مشترک وجود دارد. وی واحدهای درسی رشته علوم قرآنی را عبارت از علوم قرآنی، روش ها و گرایشهای تفسیری، اعجاز ادبی، قرآن و مستشرقان، قرآن و عهدین، آشنایی با ادیان ابراهیمی، مبانی و قواعد تفسیر، فقه اللغة، روش تحقیق، زبان تخصص انگلیسی و زبان قرآن و هرمنوتیک دانست که بنا به توضیح ارائه شده زمینه برای نگارش و نشر متون درسی به صورت تخصصی در ارتباط با برخی از واحدهای درسی مانند فقه اللغة فراهم است.

وی همچنین جهت آشنایی دانشجویان سایر رشته ها با آموزه های قرآن و عترت، دوره های فشرده کوتاه مدت را پیشنهاد کرد و بیان داشت علاقه وافری در میان دانشجویان دیگر رشته ها برای آشنایی با معارف قرآن و عترت وجود دارد که دوره های کوتاه مدت می تواند محملی برای پاسخگویی به نیاز ذکر شده باشد. وی در پایان به طراحی دوره های کوتاه مدت در قالب چهار دوره علوم قرآن، تدبر و تفسیر قرآن، علوم حدیث و رجال و قرآن و استشراق اشاره نمود.

در ادامه دکتر ملاحسنی با بیان این که برگزاری همایش ها و فعالیت های قرآنی به شکل های مختلف اهمیت زیادی دارد، گفت یکی از زمینه های همکاری به صورت مشترک برگزاری همایش های بین المللی پیرامون مفسران و اندیشمندان قرآنی، خصوصا علماء عراقی و بررسی فعالیت ها و اندیشه های قرآنی ایشان میباشد. شایان ذکر است که به همایش های داخلی و بین المللی برگزار شده در عراق و ایران اشاره کنیم و سپس پیشنهادات خود را بیان بداریم. از جمله این همایش ها، همایش بین اللملی شهید صدر در دانشگاه کربلا ، همایش شهید صدر و شهید حکیم در بغداد، همایش اندیشه‌ های اقتصادی شهید صدر در دانشگاه مفید قم، همایش علامه بلاغی در قم ، همایش آیت الله خوئی در دانشگاه کوفه و همایش بین اللملی علامه آصفی در قم و نجف می باشد.

دکتر ملاحسنی بعد از بیان پیشینه همایش های برگزار شده گفت: اکنون به ارائه پیشنهادات خود نسبت به برگزاری همایش های مشترک می‌پردازم. از آنجایی که آیت الله سبزواری صاحب تفسیر مواهب الرحمن از علمای معاصر و صاحب اندیشه ها و آراء قرآنی متقن است، می تواند مورد اهتمام پژوهشگران قرار گیرد و نسبت به برگزاری همایش پیرامون اندیشه های قرآنی ایشان عنایت داشت. علامه سید عبد الله شبر نیز از دانشمندان معاصر و صاحب تأليفات فراوانی است که می‌تواند مورد عنایت و اهتمام مراکز علمی نسبت به برگزاری همایش پیرامون اندیشه های قرآنی ایشان قرار بگیرد، وی صاحب سه تفسیر صفوة التفاسیر و الجوهر الثمین و التفسیر الوجیز می باشد که شایسته است مورد بررسی پژوهشگران در قالب همایش قرار گیرد. از جمله دیگر شخصیت های قرآنی علامه محمد هادی معرفت و آیت الله محمد تقی مدرسی و علامه عبدالهادی فضلی است که می‌توان نسبت به برگزاری همایش پیرامون اندیشه های قرآنی ایشان اقدام نمود.

آقای دکتر غانمی نیز پیرامون تفاهم نامه همکاری های علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با دانشگاه های عراق در فراهم آوردن زمینه مناسب جهت تبادل استاد و چاپ مقالات در نشریه نمایه شده در پایگاه اسکوپوس گزارشی ارائه داد.

در این جلسات مسئولان دانشگاه های عراق ضمن ارائه گزارشی از فعالیت های علمی و فرهنگی دانشگاه خود، آمادگیشان را برای همکاری با دانشگاه ادیان و مذاهب در زمینه اجرای فعالیت‌های پژوهشی در قالب پروژه های مشترک آموزشی ـ پژوهشی، چاپ و انتشار کتاب­های علمی همسو با اهداف دو مجموعه، برگزاری همایش‌ها، کارگاه‌ها، دوره‌های دانش‌افزایی، تهیه مجلات و منابع علمی مورد نیاز، برگزاری دوره های تخصصی کوتاه مدت، تشکیل لجنه های علمی مشترک جهت بررسی موضوعات پایان نامه ها، تبادل استاد و دانشجو و برگزاری دوره های فرصت مطالعاتی اعلام نمودند

و درخواست استفاده از تجارب دانشگاه ادیان در زمینه انتشار مقالات در نشریات بین المللی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس را داشتند.

مراکز بازدید شده:

دانشگاه بابل

ـ یکشنبه مورخ سی بهمن ۱۴۰۱ دیدار با ریاست دانشکده علوم اسلامی دانشگاه بابل، معاونت آموزشی دانشگاه بابل و مدیران گروه این دانشکده.(دکتر عامر عمران الخفاجی رئیس دانشکده، طالب الحسینی معاون دانشکده، محمد منصور الخفاجی معاون آموزشی دانشگاه، دکتر درید الاعرجی مدیر گروه علوم قرآن، آقای حسین عالی المهند مدیر گروه زبان قرآن، یقظان الجبوری مدیر گروه فقه) آقای عامر عمران الخفاجی بر امکان همکاری بین دو دانشگاه با توجه به تکیه هر دو بر مکتب اهل بیت تاکید نمود. ایشان تأکید نمود این دانشکده مشتمل بر سه گروه علوم قرآن زبان قرآن و فقه است. در این دیدار آقای محمد منصور الخفاجی معاون آموزشی دانشگاه بابل نیز به دانشکده های متعدد دانشگاه بابل اشاره نمود که متشکل بر بیست دانشکده از جمله دانشکده هنر مهندسی حقوق تربیت مدیریت و اقتصاد علوم اسلامی و … است. این دانشگاه بیش از سی هزار دانشجو بیش از هزار هیات علمی هفت هزار مقاله چاپ شده در اسکوپوس دارد و در جایزه یوم العلم عراق رتبه دوم را کسب نموده است. همچنین این دانشگاه به عقد قراردادهایی با دانشگاه تهران و امیرکبیر اقدام نموده است. در ادامه بر مفاد توافقنامه اولیه با محورهای تبادل اساتید دید و بازدید مسؤولین برگزاری دوره های کوتاه مدت نشر مشترک تبادل اساتید راهنما ارتقای شیوه های آموزشی و پژوهشی و برگزاری همایش های بین المللی تاکید شد.

دانشگاه وارث الانبیا

ـ دوشنبه مورخ یک اسفند ۱۴۰۱ دیدار با آقای طلال الکمالی رئیس دانشکده علوم اسلامی دانشگاه وارث الأنبیا. در این دیدار آقای طلال الکمالی بر لزوم اجرایی شدن توافقنامه میان دانشگاه وارث الأنبیا و دانشگاه ادیان و مذاهب تاکید نمود. همچنین ایشان از دانشگاه ادیان در ارتباط با همایش بین المللی الاسلام والحیاة که از سوی عتبة حسینیه برگزار می شود دعوت به عمل آورد.

دانشگاه قادسیه

ـ دوشنبه مورخ یکم اسفند ۱۴۰۱ دیدار با آقای کاظم جبر جبوري ریاست دانشگاه قادسیه. در این دیدار آقای کاظم جبر الجبوری ریاست دانشگاه قادسیه آمادگی خود را برای امضای برنامه علمی مشترک میان دانشگاه قادسیه و دانشگاه ادیان و مذاهب اعلام کرد. علاوه بر این ایشان دانشکده تربیت دانشگاه قادسیه را مأمور به پیگیری امضای برنامه مشترک میان این دانشکده و دانشکده علوم و معارف قرآن دانشگاه ادیان و مذاهب نمود که بر اساس آن زمینه تبادل اساتید، راهنمایی مشترک و برنامه مشترک علمی و پژوهشی فراهم گردد.

ـ دوشنبه مورخ ۱ اسفند ۱۴۰۱ دیدار با آقای دکتر ستار حمزة حمید ریاست دانشکده تربیت دانشگاه قادسیه. در این دیدار آقای دکتر ستار حمزة حمید گروه علوم قرآن دانشکده تربیت را مأمور به امضای برنامه جامع همکاری مشترک میان دانشکده تربیت دانشگاه قادسیه و دانشکده علوم و معارف قرآن دانشگاه ادیان و مذاهب نمود. در ادامه طرفین نسبت به پیش نویس برنامه جامع همکاری مشترک مشتمل بر برنامه کوتاه مدت و دراز مدت همکاری میان دو دانشکده توافق نمودند. در این برنامه در سال نخست طرفین به پذیرش استاد مهمان خواهند پرداخت که زمینه برگزاری جلسات مشترک، راهنمایی و داوری مشترک و دوره های کوتاه مدت را فراهم خواهد نمود. همچنین برنامه دراز مدت مشتمل بر موادی همچون همایش بین المللی و زمینه سازی نشر مشترک خواهد بود.

دانشگاه واسط

ـ سه شنبه مورخ دوم اسفند ۱۴۰۱ دیدار با آقای سید مازن الحسنی ریاست دانشگاه واسط. در این دیدار آقای سید مازن الحسني ریاست دانشگاه واسط نسبت به اجرای برنامه های مشترک علمی و پژوهشی میان دانشگاه ادیان و مذاهب و دانشگاه واسط اعلام آمادگی نموده و دانشکده تربیت دانشگاه واسط را مأمور به پیگیری برنامه های علمی مشترک میان دانشگاه ادیان و مذاهب و دانشگاه واسط نمود.

ـ سه شنبه مورخ ۲ اسفند ۱۴۰۱ دیدار با آقای دکتر محمود محمد عراک القریشی ریاست دانشکده تربیت دانشگاه واسط. در این دیدار آقای محمود محمد عراک القریشی ریاست دانشگاه واسط به وجود گروه های متعدد در دانشکده تربیت همچون گروه علوم قرآن، گروه زبان عربی، گروه زبان انگلیسی، گروه جغرافیا، گروه تاریخ و گروه تربیت اسلامی اشاره نمود. ایشان ظرفیت استاد مهمان، راهنمایی مشترک، داوری مشترک برگزاری همایش ها و جلسات به خصوص جلسات ماه مبارک رمضان، نگارش درسنامه و همچنین برگزاری دوره های کوتاه مدت را قابل فعال سازی دانست. در ادامه مدیران گروه های علوم قرآن زبان انگلیسی، جغرافی، تاریخ و زبان عربی به بیان نقطه نظرات خود در زمینه همکاری مشترک علمی و پژوهشی پرداختند.

دانشکده امام کاظم(ع)

ـ سه شنبه مورخ ۲ اسفند ۱۴۰۱ دیدار با آقای دکتر حیدر کرم الله ریاست دانشکده امام کاظم(ع) شعبه کوت. در این دیدار که با حضور مدیران دانشکده برگزار شد آقای دکتر حیدر کرم الله ریاست دانشکده با توجه به پیشنهادهای مطرح شده ظرفیت استاد مهمان، برگزاری همایش به خصوص در ارتباط با شخصیت‌هایی همچون سید عبد الاعلی سبزواری، برگزاری جلسات به خصوص در ماه مبارک رمضان را قابل استفاده دانست و بر اهمیت توسعه همکاری علمی و پژوهشی تاکید کرد.

دانشگاه مستنصریه

ـ روز چهارشنبه مورخ ۳ اسفند ۱۴۰۱ دیدار با آقای دکتر علاء حسین شنیشل معاون آموزشی دانشکده تربیت دانشگاه مستنصریه. در این دیدار آقای دکتر علاء حسین شنیشل معاون آموزشی دانشکده تربیت دانشگاه مستنصریه به گروه های موجود ذیل دانشکده تربیت مستنصریه چون دانشکده زبان عربی، علوم قرآن، تاریخ، حسابداری و … اشاره نمود. که گروه علوم قرآن دانشکده مشتمل بر تخصص هایی همچون فقه، اصول فقه، تفسیرف حدیث و ادیان مقارن است. در ادامه بر اساس پیشنهادهای ارائه شده ایشان ظرفیت راهنمایی مشترک، برگزاری همایش ها و جلسات علمی، برگزاری دوره های کوتاه مدت و نشر پژوهش های مشترک را قابل فعال سازی دانست. همچنین پس از صحبت های آقای دکتر علاء حسین شنیشل، مدیران گروه و مسئول همایش های دانشکده به بیان نقطه نظرات خود در زمینه همکاری مشترک علمی و پژوهشی پرداختند.

دانشگاه امام صادق(ع)

ـ روز چهارشنبه مورخ ۳ اسفند ۱۴۰۱ دیدار با آقای دکتر ریاض خلیل ابراهیم ریاست دانشگاه امام صادق(ع). در این دیدار آقای دکتر ریاض خلیل ابراهیم نسبت به پیشنهادهای مطرح شده بخصوص بازدید از دانشگاه ادیان و مذاهب اعلام آمادگی نموده و بر توسعه همکاری علمی و پژوهشی میان دو دانشگاه تأکید نمود.

اداره کل امور دانشجویان خارج از کشور وزارت علوم عراق

ـ روز چهارشنبه مورخ ۳ اسفند ۱۴۰۱ دیدار با آقای دکتر حازم جری الشمري معاون اداره کل امور دانشجویان خارج از کشور وزارت علوم عراق. در این دیدار مسئولین دانشگاه ادیان و مذاهب به ظرفیت های دانشگاه از جمله توافقنامه های بین المللی با دانشگاه های مختلف، وجود دانشکده های متعدد، مجلات پژوهشی دانشگاه در عرصه بین الملل که دارای رتبه اسکوپوس است اشاره نمودند و حضور دانشجویان از کشور عراق را ظرفیت مهمی برای توسعه روابط میان دو کشور دانستند و به صورت رسمی از آقای دکتر حازم الشمري برای سفر به ایران دعوت به عمل آوردند. آقای دکتر حازم الشمري نیز ضمن تشکر از هیأت ایرانی به حضور دانشجویان عراقی در دانشگاه ادیان و مذاهب اشاره نمود و اظهار امیدواری کرد که با حضور وزیر جدید علوم عراق زمینه رفع تمامی مشکلات در خصوص دانشجویان عراقی دانشگاه ادیان و مذاهب فراهم گردد.

برگزاری نشست علمی:

ضمنا در حاشیه این جلسات دو نشست علمی برای اساتید و دانشجویان دانشگاه قادسیه و دانشگاه امام کاظم(ع) برگزار شد.

نشست اول:

در روز دوشنبه یکم اسفند ۱۴۰۱ نشست علمی بررسی و نقد رویکرد مستشرقان به سیره سیاسی اجتماعی پیامبر اکرم (ص)  با ارائه آقای دکتر محمد موحد معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده علوم و معارف قرآن کریم دانشگاه ادیان و مذاهب در دانشگاه قادسیه برگزار شد. در این نشست که از سوی اساتید و دانشجویان دانشگاه قادسیه مورد استقبال قرار گرفت آقای دکتر موحد به دوره های متعدد پژوهش های استشراقی در خصوص پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله اشاره نموده و آسیب های مطالعات استشراقی را مورد توجه قرار داد.

دکتر موحد بیان داشت: دوره اول استشراق همزمان با جنگ های صلیبی آغاز میشود. در این دوره رویکرد دینی غلبه دارد و عداوت غیر مسلمانان با پیامبر شدت زیادی دارد. دوره دوم پس از جنگهای صلیبی است و آن هنگامی است که از تاثیرگذاری نظامی نا امید شدند. ویژگی این دوره کمتر شدن شدت اهانت ها به پیامبر و مسلمانان است. رویکرد سوم رویکرد علمی است که از قرن بیستم آغاز شد و به سبب غلبه دغدغه های علمی روند منصفانه تری پیش گرفته شد. این در حالی است که پس از ۱۱ سپتامبر دیدگاههای خصمانه دوباره رواج یافت و اخیرا به قرآن سوزی و متاسفانه به اهانت به پیامبر(ص) رسید که البته این دیدگاه ناشی از رویکرد سیاسی است و با هدف منع غربیان نسبت به پذیرش اسلام صورت پذیرفت.

دکتر موحد در پایان، مواردی چون استناد به احادیث ضعیف، عدم پایبندی به قواعد جرح و تعدیل، عدم نگرش جامع به قرآن و احادیث، برداشت های گزینشی از منابع و تحمیل پیش فرضها را از جمله آسیب های دیدگاههای مستشرقان دانست. در پایان دقایقی به پرسش و پاسخ در موضوع مذکور اختصاص یافت.

نشست دوم:

در روز سه شنبه مورخه ۲ اسفند ۱۴۰۱ نشست علمی با عنوان «متون دینی یهودی مسیحی ازدیدگاه قرآن کریم» با ارائه آقای دکتر محمدتقی انصاری پور در دانشکده امام کاظم علیه السلام شعبه کوت برگزار شد. در این نشست که با استقبال اساتید و دانشجویان این دانشکده برگزار شد آقای دکتر محمدتقی انصاری پور آیات وارده در قرآن کریم در خصوص متون دینی یهودی و مسیحی را بر پنج قسم به شرح ذیل دانستند:

۱. آیاتی که با واژه “کتاب” به آن متون اشاره دارند مثل بقره: ۴۴ و ۱۰۱، آل عمران ۲۳ و انعام: ۹۱ و کل آیاتی که از یهود و مسیحیان با عنوان اهل کتاب یاد کرده است. از مجموع این آیات نوعی تایید تلویحی نسبت به متون دینی آنها فهم میشود، بخصوص با توجه به اینکه قرآن هویت دینی آنها را به کتاب پیوند زده است. ضمنا در ذیل این بحث با روش زبان شناسانه به تصور کتاب در زمان نزول قرآن و چرائی انتخاب واژه کتاب برای حقایق وحیانی نیز پرداخته شد.

۲. آیاتی که در آنها واژه های تورات و انجیل به کار رفته است. در این آیات این دو واژه گاه به حقایق نازل شده در گذشته بر دو پیامبر الهی اشاره دارند مثل آل عمران: ۳ و یا به متن موجود در دست یهودیان و مسیحیان زمان نزول آیات قرآن اشاره دارند. در حالت دوم حاکی از تایید آنهاست یا به عبارتی گویای آن است که آنان متن تورات و انجیل را در اختیار دارند مثل مائده ۴۳، ۴۷، ۶۸ (در ذیل آیه ۴۳ به دیدگاه علامه طباطبایی اشاره شد)

این نکته نیز شایان ذکر است که کاربرد دو واژه تورات و انجیل در قرآن به گونه ای است که هر یک از این دو با معنی واحد در ذهن انعکاس پیدا میکنند، یعنی ما با دو مفهوم برای تورات مواجه نیستیم: تورات اصلی و تورات غیر اصلی، یا انجیل واقعی و انجیل غیر واقعی.

۳. آیاتی که با تعابیر مصدقا لما بین یدیه، لما معکم و لما معهم اشاره به تصدیق متون یهودی مسیحی دارند. (در اینجا به تناسب ناسازگاری های بین قرآن و تورات و انجیل زمان نزول قرآن به موضوع مفهوم شناسی تورات و انجیل در کاربردهای قرآنی پرداخته شد: این دو واژه مثل قرآن بر بخشی از تعالیم حضرت موسی و حضرت عیسی علیهما السلام هم صدق می کنند، و بر خلاف قرآن در این دو مورد نقل به معنی هم پذیرفته است.)

۴. آیاتی که مفسران ما آنها را دال بر تحریف متون دینی یهودی مسیحی دانسته اند: مثل آیاتی که در آنها لفظ یحرفون به کار رفته، آیاتی که در آنها تعبیر اوتوا نصیبا من الکتاب به کار رفته است و آیاتی که تعبیر نسوا حظا مما ذکروا به در آنها به کار رفته است و آیاتی دیگر. بررسی دقیق این آیات حاکی از بی مبالاتی یهودیان در مقام امتثال اوامر و نواهی الهی بوده است نه حاکی از تحریف متن دینی.

۵. آیات دال بر کتمان یا اخفاء متن دینی که حاصل بررسی این آیات آن است که سران قبائل یهودی اطراف مدینه برای ممانعت از پیوستن افراد قبیله به مسلمانان شهادت به ظهور نبی در آینده را کتمان میکرده اند و گلایه اساسی قرآن بر این محور متمرکز است.

در پایان جلسه آقای دکتر محمدتقی انصاری پور به بررسی هر یک از این پنج دسته و دلالت‌های آن در قرآن کریم پرداختند و به سؤالات اساتید و دانشجویان دانشکده امام کاظم علیه السلام در این باره پاسخ دادند.