دکتر موسوی نژاد: شناسایی دقیق فرقه های شیعی نیازمند مطالعات تخصصی است
به گزارش خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، سید علی موسوی‌نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در دومین جلسه دوره آشنایی با رشته شیعه شناسی با عنوان «فرق تشیع» اظهارکرد: هرکسی که به امامت و ولایت امام علی(ع) بعد از پیامبر اکبرم(ص) معتقد شود و امامت را در این خاندان و امام علی(ع) بداند، شیعه است
وی با تأکید بر اینکه شیعه مذهب حق است، مطرح کرد: بعد از واقعه عاشورا، یکسری نهضت و جریان های سیاسی به وجود آمد که منجر به گفتمان فرقه شناسی شد؛ فرقه های شیعی قابل انکار نیست و طبیعی بودن اختلافات بهترین پاسخ برای این سوال است که چرا این همه فرقه وجود دارد.
فرقه الزاما به معنای انحراف نیست
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب خاطرنشان کرد: فرقه در اهل سنت و ادیان دیگر نیز وجود دارد و جریانی که هویت مستقلی دست و پا کرده و مرز بندی مشخصی با گفتمان های دیگر دارد، مفهومی از فرقه می باشد.
موسوی‌نژاد با اشاره به اینکه در فرقه معنای جمعی مطرح است، گفت: در تعبیر فرقه نباید برداشت منفی داشته باشیم، بلکه اگر به جای فرقه مذهب را مطرح کنیم، بار منفی برداشته می شود.
وی افزود: در قرآن و منابع ما از کلمه فرقه استفاده شده است و مفهوم فرقه دسته بندی گروهی بوده که دسته بندی جدایی از بقیه دارد.
موسوی نژاد تأکید کرد: تقسیم بندی دقیق فرقه های شیعه نیازمند تحقیق و پژوهش است تا فرقه های شیعه و به صورت تخصصی منابع اختلاف و دلایل آن نیز شناسایی شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به اینکه این بحث فرقه شناسی به دلیل مشغله های فراوان و نبودن زمینه فرهنگی و اجتماعی در دهه های اخیر در حوزه های علمیه کمرنگ شده بود، ادامه داد: امروز این موضوع جان تازه ای گرفته است.
موسوی‌نژاد بر ضرورت داشتن متخصص در حوزه فرقه شناسی تاکید کرد و گفت: در ترکیه ۳۰ میلیون علوی داریم که همه عاشق امام رضا(ع) بوده اما با فرهنگ و معارف امام رضا(ع) آشنا نیستند با وجود اینکه شیعه ۱۲ امامی هستند؛ بنابراین ابتدا باید آنها را بشناسیم تا بتوانیم با آنها ارتباط برقرار کنیم.
وی با بیان اینکه غربی ها در زمینه فرقه شناسی از ما جلوتر هستند، گفت: باید با تکیه بر علم و آگاهی بررسی کنیم که شیعیان زیدیه چه وجه اشتراکی با ما دارند، تا کجا باید با آنها همگرایی و از کجا به بعد وارد گفت و گوهای جدی و چالشی شویم.
موسوی نژاد اظهار کرد: اگر کل دین اسلام را به عنوان یک بنای مستحکمی بدانیم که پیامبر اکرم (ص) از روی آگاهی امت را تشکیل داد، می توان گفت که بخشی از این امت منافیقن بودند و این بنا قرفه هایی دارد و هر قسمت یک کارایی می تواند داشته باشد و یا یک جاهایی کارایی منفی داشته ولی جزء این بنا هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: برخی فرقه ها با نام تشیع شروع به ویران کردن پایه های تشیع کردند، همه فرقه ها شیعی نیستند و ما باید این فرقه ها را بشناسیم و به درستی نقد کنیم.
مدعیان دروغین مهدوی کیسانی هستند
وی به فرقه های اصلی شیعی اشاره و عنوان کرد: تشیع کیسانیه از جمله فرقه هایی است که اگرچه از اوایل دوران غیبت نبوده اند ولی آثار و تاثیرات کیسانیه هنوز هم مطرح است.
موسوی‌نژاد خاطرننشان کرد: جریان کیسانی گری در مهدویت پژوهشی مهم است و جریان هایی که به عنوان مهدوی دروغین معرفی می کنیم در همین جریان کیسانیه است.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: یکی از خصوصیات کیسانی ها این است که آنها از اولین جریان های شیعه بوده که مایل هستند امامی حاضر در صحنه داشته باشند و جنگ و برخورد مستقیم در صحنه را دنبال می کردند.
موسوی نژاد خاطرنشان کرد: به اعتقاد آنها امام کسی است که در صحنه حاضر باشد و قدرت حاکم را به چالش بکشد و در معنای مستقیم آنها دنبال کار سخت بودند.
وی با بیان اینکه کیسانی ها برای زیدی ها زمینه سازی می کنند، گفت: پیدا شدن یک جریانی به نام زیدیه تا به امروز همواره بعد از ۱۲ -۱۳ قرن باقی مانده است؛ جریانی که می گوید بعد از علی(ع)، امام حسن و امام حسین(ع) به زید اعتقاد داریم و به حضور مستقیم مبارزه با ظالمان اعتقاد داشتند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در رابطه با فرق بین کیسانیه و زیدیه خاطرنشان کرد: فرقه کیسانیه به دنبال محمد حنفیه راه افتادند که از نسل امام علی(ع) است نه از نسل پیامبر(ص)، در حالی که فرقه زیدیه می گوید امام باید حتما از نسل پیامبر(ص) باشد.
وی به میراث مشترک تشیع با فرقه زیدیه اشاره و اظهار کرد: ما از تفاسیر و روایات زیدیه استفاده می کنیم و فضائل اهل بیت(ع)، امام حسین(ع)، عاشورا و حدیث ثقلین میراث مشترک داریم.
موسوی‌نژاد با اشاره به اینکه در شمال ایران زیدی ها حکومت تاسیس کردند و یمن یکی از مهم ترین مناطق زیدیه است، خاطرنشان کرد: در ایران امروز زیدی نداریم و آخرین زیدی ها مربوط به اوایل دوران صفویه است. حدود ۴۰۰ تا۵۰۰ سال اخیر مردم گیلان، لاهیجان و رودسر داوطلبانه تغییر مذهب دارند، ولی در یمن زیدی ها باقی ماندند.
اسماعیلیان هند و پاکستان اقتصادی قوی دارند
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به اینکه فرقه اسماعیلیه نیز در طول تاریخ، در قرن سوم و چهارم تاثیر فراوانی داشتند، ابراز کرد: اهمیت اسماعیلیه و مطالعات اسماعیلی کمتر از زیدیه نیست.
وی به میراث اسماعیلیان اشاره و عنوان کرد: میراث حکمت و فلسفه کهن ایران به اسماعیلیان مرتبط می شود و در این راستا شناخت اندیشه های فلسفلی خیلی مهم است.
موسوی‌نژاد با بیان اینکه اسماعیلیان دو شاخه مهم دارند، گفت: یک شاخه آن اسماعیلیان مستعلوی است که در شبه به قاره هند و پاکستان مستقر هستند، شیعیانی آرام، اهل نماز، روزه و حج هستند و اینها جمعیت قابل توجه و تاثیرگزاری دارند که از نظر اقتصادی اوضاع مساعدی دارند و رابطه با آنها سودمند است.
وی عنوان کرد: اینها شاخه ای از اسماعیلیان هستند که امام ندارند نائب امام دارند و خود آنها فرقه هایی دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: یک شاخه دیگر از اسماعیلیه شاخه نزاریه ها یا آقاخان هستند؛ این گروه ۴۹ امام دارند و از نظر اقتصادی قوی بوده و تشکیلاتی عمل می کنند.
موسوی‌نژاد یادآور شد: این گروه در حوزه تاریخ و تمدن و هنر فعال هستند و فعالیت های ترویجی در معماری بهداشتی دارند؛ بنیاد آقاخان در آفریقا، آسیا و افغانستان فعال هستند.
یادآور می شود، دوره آشنایی با رشته شیعه شناسی از سلسله نشستهای «کلمه سواء» از سوی هیئت اندیشه ورز اسلام، ادیان و ارتباطات میان فرهنگی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان با همکاری واحد دانشگاه ادیان و مذاهب در مشهد برگزار شد.
