عنوان رساله:
بازنمایی آموزه معاد در برنامه تلویزیونی سمت خدا
استاد راهنمای اول: سرکار خانم دکتر منصوره زارعان
استاد راهنمای دوم: حجت الاسلام دکتر حمیدرضا شریعتمداری
اساتید داور: دکتر امداد توران، دکتر محمد غفوری نژاد، دکتر محسن معارفی
نماینده تحصیلات تکمیلی: حجت الاسلام محمد صادق مشفقی پور
چکیده:
صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در یکی از برنامههای مذهبی خود به نام «سمت خدا» با استفاده از کارشناسان مجرب به تبیین، تشریح و تبلیغ اسلام و مسائل دینی پرداخته است. یکی از موارد مطرح در این برنامه مقوله معاد است. این برنامه تلاش دارد به معاد به عنوان یکی از اصول دین اسلام در کنار توحید و نبوت بپردازد و لایه¬های آشکار و پنهان آن را واکاوی کند. این برنامه با تبیین این معارف در پی تاثیرگذاری بر مخاطبان این رسانه است. پژوهش حاضر تلاش کرده است برنامههای مرتبط با معاد را در این برنامه تلویزیونی بررسی کرده و به روش تحلیل محتوی رویکردها و محورهای حاکم در سخنان کارشناسان را استخراج نماید و آنگاه به محتوای آنها توجه ویژه نموده و خلاءهای موجود را بررسی و به پیشنهاداتی در این مسیر دست یابد. بر این اساس پژوهش پیشرو، پژوهشی کتابخانهای است که براساس مکتوبات حاصل از سخنان کارشناسان صورت گرفته است. همچنین بررسی نظریات مطرح در زمینه معاد و رسانه به روش اسنادی و کتابخانهای از کتب معتبر بدست آمده است. بررسیها نشان داد کارشناسان به میزان متفاوتی از استنادات عقلی و نقلی استفاده نمودهاند؛ همچنین در ذکر سند و یا عدم ذکر سند تفاوتهای معناداری بین آنان حاکم است. بر اساس یافتههای تحقیق 15 کد اصلی استخراج شد که عبارتند از: معادباوری، ویژگی قیامت، پیامد معادناباوری، پیامد یاد مرگ، وظایف ما نسبت به اموات (پدر و مادر)، ویژگی حسابرسی، لوازم معادباوری، اهمیت معادباوری، وظایف انسان نسبت به پس از مرگ خود، ویژگی مرگ، اهمیت یاد مرگ، لوازم معادناباوری و پیامد عدم اهمیت به معاد، پیامد عدم یاد مرگ، مقایسه دنیا و آخرت. پرتکرارترین مباحث از بین مجموعه مباحث مطرح شده در بین برنامههای مطرح شده در برنامه سمت خدا مربوط به پیامد معاد باوری و ذکر ویژگیهای قیامت بود. لوازم معادناباوری و پیامد عدم اهمیت به معاد، پیامد عدم یاد مرگ، مقایسه دنیا و آخرت از موضوعاتی است که کمتر به آنها پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که تاملی در محورها و رویکردها میتواند برنامه را جذابتر کرده و بر تعمیق آن بیفزاید.
کلیدواژهها: برنامه سمت خدا، معاد، قیامت، کارشناسان مذهبی، حجت الاسلام والمسلمین فرحزاد، خانم نیلچی زاده، حجت الاسلام والمسلمین حسینی قمی، حجت الاسلام والمسلمین بهشتی، حجت الاسلام والمسلمین قرائتی، حجت الاسلام والمسلمین عالی، رسانه، صدا و سیما.