به گزارش روابط عمومی دانشگاه؛ بسیج به دلیل فراگیر و مردمی بودن و نقش حساس در تعاملات اجتماعی، سیاسی، نظامی و امنیتی ایفا کردن در کانون توجه قرار دارد؛ لذا سازمان های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و نظامی نیز که در تعامل با بسیج قرار دارند، نیاز به شناخت کارکرد بسیج در ابعاد مختلف و به ویژه بعد مربوط به خود را دارند. اهداف فرهنگی، تربیتی بسیج مهم ترین اهداف است؛ دفاع از جمهوری اسلامی، مهم ترین اهداف بسیج است مردمی کردن امنیت مهم ترین شاخص اهداف امنیتی است؛ بصیرت مهم ترین عامل در نظام دفاعی همه جانبه جمهوری اسلامی به شمار می رود؛ آگاهی مسلمانان مهم ترین شاخص نظام دفاعی همه جانبه اسلام است؛ نقش محوری در دفاع مقدس مهم ترین دستاورد بسیج به شمار می آید؛ روحیه یأس مهم ترین آفت برای بسیج است؛ کسب آمادگی مهم ترین اصل از اصول بسیج است. در اینجا به تبیین بسیج در کلام رهبری می پردازیم. ابتدا لازم است مفهوم بسیج را از نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی، بررسی و تبیین نماییم:

الف) بسیج، چه هست؟
بسیج یعنی: مجموعه ی بهترین عناصر یک کشور. (بیانات سال 1386- ص 158)
بسیج نماد حضور ملی و مقاومت ملی و آگاهی یک ملت است؛ آن هم آگاهی همراه با تحرک، همراه با معنویت و همراه با اخلاص. (بیانات سال 1384- ص 152)
بسیج یعنی حرکت عظیم ملت ایران، همراه با آگاهی؛ احساس آمیخته ی با عقلانیت؛ حرکت و عمل آمیخته ی با مبنای فکری؛ عمل گرایی همراه با آرمان گرایی و دیدن افق های دوردست. (بیانات سال 1384- ص 152)
لُب و لباب و مظهر خالص و کامل این حرکت هم [حرکتی که از اول انقلاب تا امروز در جهت ایجاد یک بنای رفیع اجتماعی مبتنی بر هدایت دین و انگشت اشاره ی قرآن، در کشور ما انجام می گیرد، تداوم همان حرکت ائمه(علیهم السّلام) است] از اول انقلاب تا حالا، بسیج بوده است. (07/ 09/ 1384)
آنجایی که بسیج بود، روحیه و معنویت هم بود؛ طبعاً ایستادگی و مقاومت هم بود و بر اثر آن همه، پیروزی هم نصیب می شد. یعنی حضور بسیج؛ یعنی جوانان با اخلاص. (بیانات سال 1384- ص 152)
جوانهای کم سال تا پیران کهنسال در آن [بسیج] شرکت دارند. (بیانات سال 1384- ص 152)
زن و مرد، در آن [بسیج] حضور دارند. (بیانات سال 1384- ص 152)
همه اقوام ایرانی، همه اصناف گوناگون ملی در سطوح مختلف فکری از انسانهای نخبه ی برجسته ی ممتاز در میان اهل علم و دانشجویان تا جوان های فعال و پُرشور صحنه های دیگر، همه در بسیج جمع اند. (بیانات سال 1384- ص 152)
هسته های علم و معرفت و سیاست، انجمن های گوناگون [انجمن های اسلامی، جامعه ی اسلامی، جنبش عدالتخواهی، بسیج دانشجوئی، ده ها مجموعه ی جوان، که با نامهای گوناگون در دانشگاه ها، در دبیرستان ها مشغول فعالیتند؛ هر کدام از اینها یک برگ زرین برنده ای هستند از تلاش ملت ایران] ؛ اینها را باید تقویت کنیم. این می شود بسیج یک ملت. (9/ 8/ 1386)
بسیج، یعنی حضور بهترین و با نشاط ترین و با ایمان ترین نیروهای عظیم ملت، در میدان هایی که برای منافع ملی و برای اهداف والا، کشورشان به آن ها نیاز دارد. (بیانات سال 1379- ص 106)
بسیج، یعنی نیروی کارآمدِ کشور برای همه میدان ها. (بیانات سال 1377- ص 184)
بسیج یعنی: به صحنه آمدن و به میدان آمدن. چه میدانی؟ میدان چالش های حیاتی و اساسی. (بیانات سال 1384- ص 88)
آن وقتی هم که هویّت ملی و سیاسی یک ملت مورد مناقشه قرار می گیرد؛ جای به میدان آمدن است. (بیانات سال 1384- ص 88)
آن وقتی هم که به فرهنگ و اعتقادات و باورهای ریشه دار یک ملت، اهانت می شود و آن را تحقیر می کنند؛ جای به میدان آمدن است. (بیانات سال 1384- ص 88)
از بزرگترین مسئولیت های یک مجموعه ی بسیج در کشور، این است که از هویّت ملی و دینی پاسداری می کند؛ و باید پاسداری کند. (بیانات سال 1380- ص 157)
بسیج در یک کشور، معنایش آن زمره ای است که حاضرند این پرچم افتخار را بر دوش بکشند و برایش سرمایه گذاری کنند؛ که آسان هم نیست. (بیانات سال 1379- ص 106)
طبیعی است که عناصر «بسیج »؛ یعنی همان نیروی عظیمِ خروشان و زبده ملت مؤمن، در مقابل دشمن و ایادی او می ایستد. (بیانات سال 1374- ص 118)
بسیج، یعنی متن ملت و همه آحاد مؤمن و یک حقیقت گسترده در تمام زوایای جامعه. (بیانات سال 1374- ص 117)
بسیج یعنی متن مردم؛ آن مردمی که می توان امید دفاع از انقلاب را از آن ها داشت. این مردم، کجا هستند؟ این مردم، در اداره و مدرسه و دانشگاه و حوزه و دکان و…هستند. (بیانات سال 1369- ص 305)
بسیج، یعنی مجموعه ی آحاد ملت؛ آن هایی که می توانند دفاع کنند. (بیانات سال 1369- ص 337)
بسیج معنایش این است که دستگاه های مسئول کشور برای بازکردن گره های بزرگ، برای برداشتن قدمهای بلند و برای دفاع از کشور، فقط به سازمان های رسمی و دولتی تکیه نکنند. در جنگ، ما سازمان های مسلّح نیرومندی داریم؛ ارتش و سپاه را داریم؛ اما آن روزی که میدان دفاع از مرزهای کشور یا از استقلال کشور یا از سربلندی کشور مطرح باشد و باز بشود؛ این فقط سازمان های رسمی نیستند که وارد میدان می شوند؛ بلکه آحاد ملت به این ها کمک می کنند و وارد میدان می شوند؛ همچنان که در طول این بیست سال در دوران جنگ و قبل از جنگ و بعد از جنگ، وارد شدند. (بیانات سال 1379- ص 106)
بسیج، آن روز از مرزهای نظامی جغرافیایی کشور دفاع کرد و در میدان رزم، توانست خود را نشان دهد؛ اما مگر مرزهای دفاعی انقلاب، فقط به مرزهای جغرافیایی منحصر می شود؟ (بیانات سال 1380- ص 157)
بسیج، یعنی کلّ نیروهای مؤمن و حزب اللّهی کشور ما. اینکه امام گفتند «بسیج بیست میلیونی»، یعنی این. (بیانات سال 1369- ص 314)
بسیج یعنی همین پایگاه های مقاومت. (بیانات سال 1369– ص 313)

ب) بسیج، چه نیست؟!
بسیج مرز سِنّی نمی شناسد؛ بسیج مرز جنسی نمی شناسد؛ بسیج مرز صنفی و مرز جغرافیایی و قومی نمی شناسد. (بیانات سال 1384- ص 152)
بسیج حدّ و مرز ندارد. (آذر1382)
بسیج، عبارت از چند هزار آدم در هر شهر نیست. (بیانات سال 1369- ص 314)
شما مردم را به چند قشر تقسیم کنید. در میان اینها، آدم های از کار افتاده هست، آن ها هیچ؛ آدم های لاابالی هست، آن ها هیچ؛ آدم های کم انگیزه هست، آنها هیچ؛ بچه های کوچکِ نرسیده به حد انگیزه هستند، آن ها هیچ؛ سر و ته قضیه را که زدید، آن لُبّ مطلب، بسیج است. (بیانات سال 1369- ص 305)
بسیج در واقع عبارت است از همه ملت، الا ما شذّ و ندر، یا الا ما خرج. (2/ 6/ 1384)
همه…قشرهای مختلف ما [بسیجی هستند] ؛ مگر من شذّ و ندری که دل به زندگیهای رنگ و لعابی دروغین غرب بسته باشند. (برداشت از بیانات سال 1377- ص 186)
بسیج را نباید در نیروی مقاومت بسیج، خلاصه کرد. (21/ 8/ 1380)
بسیج، نیروی خاصی در قبال نیروهای دیگر نیست. یعنی این طور نیست که ما بگوییم یک نیروی زمینی داریم، یک نیروی هوایی داریم، یک سپاه داریم، یک ارتش داریم، یک بسیج هم داریم. اگر این طور بگوییم، بسیج را کوچک کرده ایم. (1/ 9/ 1369)
درست است که ما در سپاه، اسم این نیرو را نیروی مقاومت گذاشتیم؛ اما معنایش این نیست که این نیرو، عِدل نیروهای دیگر است. این، در شکل سازمانی است. حقیقت قضیه ی بسیج، بیش از این هاست. (بیانات سال 1369- ص 305)
وقتی می گوییم «بسیج»، مراد ما فقط یک مجموعه ی نظامی و مُلبّس به لباس نظامی و آموزش های نظامی نیست. (بیانات سال 1384- ص231)
بسیج لزوماً یک سازمان نظامی نیست؛ یعنی حتماً سازمان نظامی نیست. بسیج، یعنی مردم. من هم ممکن است عضو بسیج باشم؛ اما نظامی نیستم. (بیانات سال 1377- ص 48)
بعضی کسان خیال می کنند که «بسیج» یک سازمان نظامی، مثل سازمانهای نظامی دیگر یعنی ارتش و سپاه است؛ این خطاست. (بیانات سال 1377- ص 184)
بسیج، یک سازمانِ مشخّصِ رزمی- مثل دیگر سازمان ها- نیست. (بیانات سال 1374- ص 117)
تبیین مفهوم بسیجی:
همه نیروهای مؤمنِ پرانگیزه ی باشورِ با توان در جامعه ی اسلامی اعم از زن و مرد، عضو بسیجاند. توقع شما از بسیج، کمتر از این است؟ (بیانات سال 1369- ص 305)
کلّ نیروهای مؤمن و حزب اللهی کشور ما، بسیج محسوب می شوند؛ تا چشم دشمنان کور بشود! (بیانات سال 1369- ص 314)
آن عنصر دلسوزی که کشور را متعلق به خود می داند؛ (بیانات سال 1386- ص40)
آینده را وابسته ی به تلاش خود می داند؛ (بیانات سال 1386- ص40)
نگران است؛ چون صاحبخانه است. (بیانات سال 1386- ص40)
هر جوانی که بداند و بفهمد و بخواهد که در راه استقلال و آزادی و آبادی کشورش تلاش کند؛ و نقش و مسئولیت بر عهده بگیرد. (برداشت از بیانات سال 1386- ص 149)
عنصر مؤمن انقلابی علاقه مند به سرنوشت میهن، علاقه مند به سرنوشت کشور و یک فرد فداکار. (بیانات سال 1371- ص 78)
بسیج یعنی همین نیروهای جوان و پُرشور. (بیانات سال 1369– ص 313)
همین جوانانی که در طول تاریخ ما از اول اسلام تا امروز، نظیرشان را به این زیادی در هیچ دوره یی نداشته ایم. (بیانات سال 1369– ص 313)
همین جوانانی که در عین جوانی و شور جوانی، به جای اینکه مثل جوانان بی درد و جوانان معمول همه مناطق عالم، دنبال عیش و عشرت و عیاشی باشند؛ دنبال احساس تکلیف و خدمت به خلق و تلاش و کار برای آرمان ها و هدفها و دفاع از اسلامند. (بیانات سال 1369– ص 313)
همین جوانانی که با قرآن مأنوسند. (بیانات سال 1369– ص 313)
همین جوانانی که نماز و عبادتشان، پدران و مادران پیر را به شگفتی و تعجب وادار می کند. خانه ی هر شهید که پا گذاشتیم؛ اغلب پدران و مادران آن ها گفتند که ما دین را از این جوانمان یاد می گرفتیم! (بیانات سال 1369– ص 313)
کسی که مقدورات و امکان خود را، در راه هدف های عظیم این ملت به میدان می آورد. (بیانات سال 1384- ص231)
خود را سهیم می کند. (بیانات سال 1384- ص231)
خود را مسئول می داند. (بیانات سال 1384- ص231)
کسانی که اگر جان لازم باشد، می دهند؛ (بیانات سال 1379- ص 106)
اگر مال لازم باشد، می دهند؛ (بیانات سال 1379- ص 106)
اگر حضور به تن و جسمشان لازم باشد، آن را حاضر می کنند؛ (بیانات سال 1379- ص 106)
اگر بحث سازندگی باشد، پا وسط میدان می گذارند؛ (بیانات سال 1379- ص 106)
اگر بحث دفاع باشد، در وسط میدان می آیند؛ (بیانات سال 1379- ص 106)
اگر لازم باشد برای هدفهای کشور، خود را از لحاظ علمی آماده کنند، این کار را می کنند؛ (بیانات سال 1379- ص 106)
هرچه هدف های والا از آن ها بخواهند؛ حاضرند آن را تقدیم بکنند. (بیانات سال 1379- ص 106)
هریک از آحاد ملت که در هرجایی که به حضور او نیاز هست، آماده باشد. (بیانات سال 1380- ص 157)
هر جا و در هر زمانی به شما نیاز هست، آنجا حاضر باشید…البته بعضی ها صددرصد بسیجی اند؛ بعضی صددرصد نیستند: نود درصد، هشتاد درصد. (بیانات سال 1386- ص42)
همیشه بهترین و خالص ترین و شرافتمندترین و پُرافتخارترین انسان ها، این خصوصیات را دارند. (بیانات سال 1379- ص 106)

تبیین مفهوم فراگیرشدن بسیج
همت ما، عشق ما، امید ما این است که این مجموعه(بهترین عناصر یک کشور) فراگیر باشد؛ همه افراد این ملت بزرگ را در بر بگیرد.(بیانات سال 1386- ص 158)(5/ 9/ 1386)
بسیج در واقع عبارت است از همه ملت، الا ما شذّ و ندر، یا الا ما خرج. (2/ 6/ 1384)
بسیج، همه ملت ایران است الا ما شذّ و ندر…(2/ 6/ 1384)
همه جوانان ما، پیران ما، دانشجویان ما، روحانیون ما، بزرگان ما، کوچکان ما و قشرهای مختلف ما…که فهمیده اند سعادتشان در این است که اسلام را با بصیرت و با روشن بینی و خردمندی بفهمند و آن را به کار گیرند. (برداشت از بیانات سال 1377- ص 186)
بسیج، یعنی مردم. غیر از این است؟…آن لُبّ مطلب، بسیج است. (بیانات سال 1369- ص 305)
وقتی می گوییم «بسیج»، مراد ما فقط یک مجموعه ی نظامی و مُلبس به لباس نظامی و آموزش های نظامی نیست؛ بلکه بسیج، یعنی مجموعه ی انسان هایی که نیروی خودشان را به میدان می آورند تا در جهاد عمومی کشور و ملتشان، در جهت رسیدن به قله ها، فعال باشند و با آن ها همکاری کنند و در کارشان سهیم باشند. (بیانات سال 1384- ص231)
بسیج را نباید در نیروی مقاومت بسیج، خلاصه کرد. نیروی مقاومت بسیج، با فعالیت و ابتکار و حضور خود، مانند لوکوموتیوی است که قطار عظیم بسیج ملت ایران را، به پیش می راند؛ بنابراین دامنه ی بسیج، خیلی وسیعتر از نیرو ی مقاومت بسیج است. (21/ 8/ 1380)
ما…یک بسیج عظیم ملی هم داریم که در تمام بخش ها و قشرها هستند؛ ممکن است اینها داخل نیروی مقاومت بسیج هم نباشند. (21/ 8/ 1380)
در میان جوانان، هر کس که این احساس مسؤولیت و این احساس علاقه به اهداف را، همراه با اخلاص در وجود خود حس می کند، او بسیجی است؛ چه در نیروی مقاومت باشد، چه نباشد؛ چه رسماً کارت بسیج گرفته باشد، چه نگرفته باشد. (29/ 7/ 1379)
الف) ضرورت فراگیرشدن بسیج
اگر در کشوری نوای دلنشین تفکر بسیجی طنین انداز شد؛ چشم طمع دشمنان و جهانخواران از آن دور خواهد شد؛ و الا هر لحظه باید منتظر حادثه ماند. حضرت امام خمینی(ره) (صحیفه نور- جلد 21- صفحه 53)
هیچ ملت باشرفی، از وجود مجموعه ی بسیجی در درون خود، بی نیاز نیست. (بیانات سال 1384- ص 89)
بسیج با سرنوشت انقلاب سروکار دارد. اگر بسیج، قوی و کارآمد شد و گسترش پیدا کرد و همان طور که عرض کردیم پایه اش مستحکم بود؛ هیچ قدرتی در دنیا، هرچه هم توطئه کنند، هرچه هم با یکدیگر همدست بشوند، قادر نخواهند بود نسبت به این کشور و این انقلاب، کمترین چشم زخمی وارد کنند. (1/ 9/ 1369)
اگر نیروی بسیج یعنی نیروی نظامی مردم را کم گرفتیم؛ آن وقت جای نگرانی و اشکال است. (بیانات سال 1369- ص 306)
ما می گوئیم بیست میلیون، اما در واقع، بسیج، ده ها میلیون بیشتر از این تعدادها و مقدارها باید باشد. (5/ 9/ 1386)
اگر این کار [فراگیر شدن بسیج] انجام شد؛ این انقلاب، بیمه ی بیمه است. (1/ 9/ 1369)
ب) تکلیف مسئولان سپاه و بسیج در این راستا
بسیج حدّ و مرز ندارد؛ و عرض و طول بسیج، همان عرض و طول همه کشور است…این، طبعاً مسئولیت شماها را سنگین می کند. (آذر1382)
همه این جوانانی که شما در خیابان ها می بینید مشغول زندگیند و دنبال کار خودشانند؛ باید در دلتان آنها را یک بسیجی بالقوه فرض کنید؛ و بسیج بشوید برای این که آنها را جذب کنید. (1/ 9/ 1369)
…شما باید کاری کنید که آن عده ای که می توانند توی میدان باشند؛ به داخل مجموعه ی بسیج بیایند و سازماندهی بشوند. (2/ 6/ 1384)
تشکیلات بسیج [یعنی هیئت رئیسه و مدیران و مسئولان بسیج] ، باید آن چنان ظریف عمل کنند که بتدریج بتوانند همه آحاد مستعد کشور را، داخل در خیمه ی بسیج کنند. (بیانات سال 1369- ص 305)
بسیج، در واقع عبارت است از همه ملت…فکری بکنید که این حضور همگانی تأمین بشود. (2/ 6/ 1384)

منبع:پایگاه اطلاع رسانی حوزه