تشیع علوی و تشیع تصوف
نام کتاب: تشیع علوی و تشیع تصوف
مولف: علی شریعتی
ناشر: –
نوبت چاپ: –
زبان: فارسی
تیراژ: –
سال چاپ: –
تعداد صفحه: 67
قطع و نوع جلد: وزیری (شومیز)
معرفی:
کتاب تشیع علوی و تشیع صفوی حاصل سخنرانی‌های علی شریعتی در حسینیه ارشاد در رمضان سال 1350 شمسی است. این کتاب در سال 1351 شمسی برای اولین بار به چاپ رسید. شریعتی در این کتاب به آموزه‌ها و تاریخ اسلام، نگاه منظومه‌ای داشته و قرائتی انقلابی از تاریخ شیعه ارائه داد. او تاریخ شیعه را به دو دوره علوی (انقلابی) و صفوی (مصلحت گرا) تقسیم می‌کند و بر پایه همین دو واژه مسایل اجتماعی-سیاسی را قضاوت می‌کند. اصطلاح شیعه علوی و صفوی بعد از انتشار این کتاب در جدال‌های سیاسی ایران مورد استفاده قرار گرفت. شریعتی در آن از برخی علما انتقاد کرد که واکنش‌هایی را برانگیخت.
شریعتی در این کتاب نگاه منظومه‌ای به تاریخ تشیع دارد و خود مفاهیم متعدد و بعضا جدیدی می‌سازد. او با استفاده از منابع فرهنگ ایرانی و اسلامی و با نگاه به مباحث نظری علوم‌اجتماعی در زمانه‌اش، منظومه‌ای از مفاهیم را برای توصیف و تحلیل مساله‌های اجتماعی ایجاد می‌کند. بخشی از مفاهیمی که او خود می‌آفریند و بخشی از مفاهیم که به بازسازی آن‌ها دست می‌زند و تعریفی متفاوت از آن‌ها ارائه می‌دهد.
بخشی از مفاهیمی که شریعتی ایجاد می‌کند: «اسلام اشرافیت» و «اسلام مصلحت»، «تسنن دولتی»، «مستمع حرفه‌ای» و «سخنران حرفه‌ای»، «نصیحت‌گر حرفه‌ای»، «نهضت» و «نظام»، «ایمان متحرک» و «ایمان متحجر»، «اسلام و شیعه حرکت» در برابر «اسلام و شیعه نظام»، «روحانیت صفوی» و «روحانیت علوی»، «تشیع ضد وضع موجود» و «تشیع وفق وضع موجود»، «تشیع کاذب» و «تشیع صادق»، «تقیه وحدت» و «تقیه مبارزه».
برخی از مفاهیمی که توسط شریعتی بازسازی شده است: مفهوم دوگانه «عالم – روحانی»، «عترت»، «عصمت»، «وصایت»، «ولایت»، «تقیه»، «سنت و بدعت»، «غیبت»، «شفاعت»، «اجتهاد»، «دعا»، «تقلید».
مفاهیم ایجاد شده در نظریه تشیع علوی و صفوی شریعتی، منظومه‌ای است. به این معنا که این مفاهیم به صورت قابل توجهی در هم تنیده طراحی شده‌اند و بایکدیگر معنا می‌شوند و قابل فهم هستند و از آن‌جا که این مفاهیم، از دل فرهنگ ایرانی و اسلامی ساخته‌شده‌اند، برای مخاطب ایرانی و مسلمان، آشنا و قابل درک هستند.