به همت دانشکده علوم و معارف قرآن دانشگاه ادیان و مذاهب و مشارکت دانشگاه کوفه برگزار شد

نشست علمی «الإصلاح الاجتماعي و بناء الحضارة الإسلامية في سيرة النبي الأكرم صلي الله عليه و آله وسلم» به همت دانشکده علوم و معارف قرآن دانشگاه ادیان و مذاهب و مشارکت دانشگاه کوفه در تاریخ 4 آبان 1401 برگزار شد. در این نشست دکتر محمد موحد معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده علوم و معارف قرآن  و دکتر سعد جاسم الکعبی معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده فقه دانشگاه کوفه به ایراد سخن پرداختند.

در ابتدا دکتر سعد الکعبی از تلاش دانشگاه ادیان و مذاهب در راستای تعامل و همکاری محافل علمی دو کشور ایران و عراق ابراز خرسندی کرده و همکاری های دوجانبه وهم افزایی اساتید را فرصتی مغتنم در جهت پیشبرد اهداف علمی و قرآنی دانست.

سخنرانی دکتر کعبی بر نقش پیامبر (ص) در ساخت تمدن اسلام متمرکز بود. وی با اشاره به تعریف تمدن، عناصری چون جامعه، مردم، سرزمین و نوع روابط را به عنوان مولفه های تشکیل دهنده تمدن دانست و عواملی چون هنر، شخصیت ها و نوع معماری را به عنوان مظاهر و نمودهای هر تمدن برشمرد. وی افزود البته برخی از تمدن ها پیش از اسلام نیز شخص محور بوده و بر اساس تمجید از یک پادشاه یا سلسله بنا نهاده شده است لکن هیچ تمدنی را نمی توان یافت که به مانند اسلام، جامع همه مقتضیات انسانی و پیشرف اجتماعی انسان باشد و پیامبر (ص) با بیان احکام و اخلاقیات در این راستا گام برداشت.

معاون دانشکده فقه دانشگاه کوفه ساحت دانش، بینش و رفتار را از جمله مهمترین ساحت هایی دانست که اسلام در این زمینه حرف و سخن دارد چه اینکه انسان را به توحید و عقاید حقه فرا می خواند و در باب اخلاق و رفتار به ارائه تعالیم و برنامه می پردازد و از این رهگذر انسان تربیت می شود سپس جامعه ساخته شده و بر این اساس تمدن بنا نهاده می شود. وی گفت: نقش عقاید در این زمینه پر رنگ است و تطابق عمل انسان با اخلاق و عقاید از منظر تمدن اسلامی لازم و ضروری است. وی همچنین پیامبر (ص) را پیشگام تربیت انسان برای تشکیل تمدن اسلامی قلمداد کرد و افزود علم و دانش در تمدن اسلامی نقشی اساسی را ایفا می کند چنانکه روابط بین فردی نیز از جمله عوامل موثر در این راستا است.

سخنران دیگر این نشست، دکتر موحد به ارائة سخنانی در باره اصلاح اجتماعی در سیره پیامبر (ص) پرداخت. وی ابتدا به تاثیر متقابل فرد و جامعه و لزوم توجه به هویت مستقل جامعه پرداخت و با ارائه دورنمایی از عصر پیامبر (ص)، نقش اصلاحگرانه ایشان را در جامعه به عنوان الگویی موفق جهت بازخوانی و اجرا در جوامع امروزین مورد تاکید قرار داد و افزود این مسئله که جامعه جاهلی با تمام ویژگی های سلبی و منفی اعم از زنده به گور کردن دختران و جنگ ها و قتل و غارت پی در پی، در یک دوره کوتاه به صلح و برادری برسند نشان از موفقیت الگوی نبوی در اصلاح اجتماعی است. مسئله ای که حتی از نگاه مستشرقان نیز دور نمانده و بدان اعتراف و اذعان دارند.
معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده علوم و معارف قرآن در ادامه، به تبیین مهمترین اسباب و مولفه های اصلاح اجتماعی در سیره نبوی پرداخت و آنها را در موارد ذیل به شمار آورد:

1. مبارزه با عادات غلط و پیروی کور از آباء و اجداد که در قرآن نیز بدان اشاره شده است: «و یضع عنهم اصرهم و الاغلال التی کانت علیهم» (اعراف، 157)

2. کادر سازی و تشکیل کلونی های کوچک و در عین حال موثر و کارا جهت انجام فعالیت های مهم و ویژه در حکومت که نمونه آن نیز در قرآن مورد اشاره قرار گرفته است: «وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ» (آل عمران، 104)

3. ترویج فرهنگ مواخات و ایثار که خود باعث مسئولیت پذیری هر مسلمان نسبت به دیگری می شود. مسئله ای که در موارد متعدد توسط خداوند مورد اشاره قرار گرفته است: « وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ» (توبهّ 71) و «انما المومنون اخوه» (حجرات، 10)

4. پیاده سازی مقولاتی چون مصابره و مرابطه به معنای صبر اجتماعی و تمدنی و هم افزایی تحمل اجتماعی که در نتیجه منجر به تقوای اجتماعی شده و فلاح و رستگاری جامعه را به ارمغان می آورد: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» (آل عمران، 200)

5. ارائه نمونه و الگوی انسان کامل که متعین در وجود پیامبر (ص) بوده و رفتار و حضور کرامت بخش ایشان در جامعه نیز از جمله عوامل موثر در اصلاح اجتماعی ارزیابی می شود.

در پایان نیز دقایقی به پرسش و پاسخ اختصاص یافت و حاضرین در نشست به طرح سوال پرداختند.