مستخلص الرسالة:

اين پژوهش به موضوع «کثرت گرايي حزبب در قانون اساسي عراق، لبنان و فرانسه» مي پردازد. و فرضيه آن عبارت است اين که: آزادي حزبي به گروه ها و نهادها اعطا مي شود تا ديدگاه ها، ايده ها و برنامه هاي خود را به مردم بيان کنند و فعاليت هاي سياسي خود را از طريق نمايندگان خود از طريق رقابت سياسي براي رسيدن به قدرت انجام دهند. نظير آن چه در قانون اساسي عراق، لبنان و فرانسه وجود دارد. اما دلايل گرايش به کثرت گرايي حزبي از کشوري به کشور ديگر با توجه به شرايط و شرايط اجتماعي، اقتصادي، سياسي، مذهبي و اجتماعي آن کشور متفاوت است. محقق در تبيين مسئله از رويکرد توصيفي بهره و رويکرد تطبيقي از طريق مقايسه قانون اساسي کشورهاي غربي و عربي که نظام چند حزبي را اجرا کرده اند، بهره برده است. اين تحقيق به چندين نتيجه مهم دست يافت، از جمله: – منشورهاي بين المللي، موافقت نامه ها، اساسنامه ها و قوانين داخلي به موضوع کثرت گرايي حزبي اهميت زيادي مي دادند و متوجه مي شويم که چارچوب بين المللي براي تنظيم کار احزاب سياسي محدوديتي بر حق اعمال نمي کند. اعمال حزبي مانند اعلاميه جهاني حقوق بشر در سال 1950 و ميثاق بين المللي حقوق مدني در مورد چارچوب داخلي کشورهاي مورد بحث، متوجه مي شويم که آنها مجموعه اي از محدوديت ها را براي انجام کار حزبي اعمال کرده اند. از جمله نتايج ديگر، از طريق تحليل قوانين اساسي تطبيقي، متوجه مي‌شويم که پلوراليسم حزبي را چارچوب دموکراسي قرار داده است و برخي از آن با قانون خاصي مانند قانون احزاب سياسي عراق شماره 36 در سال 2015 سازماندهي مي‌کند، در حالي که قانوني براي احزاب سياسي در کشورهاي مورد مقايسه مشاهده نشد. کثرت گرايي حزبي در نتيجه شکاف ها و تفاوت ها در ساختار عرفي، ايدئولوژيک و مذهبي آن پديدار شد که به موجب آن هر فرد به گروهي تعلق دارد که با آن همذات پنداري مي کند و يک حزب سياسي تشکيل مي دهد. تقسيم آرا ممکن است منجر به پيدايش احزاب سياسي شود که هر کدام جهت خاصي را بيان مي کنند، چرا که تعدد موضوعاتي که موجب اختلاف مي شود، طرف هاي متعارض زيادي را در عرصه سياسي به وجود مي آورد، به طوري که اختلافات سياسي مربوط به نظام حکومتي به وجود مي آيد. و تفاوت هاي اجتماعي و اقتصادي بين طبقات در جامعه نظام انتخاباتي در پيدايش کثرت گرايي تأثير دارد. اکثر کشورهايي که سيستم راي گيري دو مرا نيز اتخاذ مي کنند.
واژگان کليدي: کثرت گرايي حزبي، احزاب سياسي، قانون اساسي عراق، قانون اساسي لبنان، قانون اساسي فرانسه.