به گزارش گروه تأمین اخبار و اطلاعات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، در این جلسه دانشجو ابراهیم قاسمی از پایان‌نامه خود با موضوع «نقد و بررسی دیدگاه‌های سلفی بن‌باز» دفاع کرد.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر ملک مکان استاد راهنمای پایان‌نامه و حجت الاسلام و المسلمین دکتر سلطانی استاد مشاور بودند و دکتر اله بداشتی داوری این اثر را بر عهده داشت.

در ابتدای جلسه و پس از قرائت خلاصه‌ای از متن پایان‌نامه به‌وسیله دانشجو، دکتر اله بداشتی به عنوان استاد داور، ضمن تقدیر و تشکر از زحمات نویسنده رساله اظهار داشت: برای نگارش این رساله زحمت زیادی کشیده شده است و موضوع به‌روز بوده و بسیار جالب است.

وی در مورد ایرادات وارده بر پایان‌نامه نیز اظهار داشت: در مورد این رساله دو سوال مطرح است، اول اینکه آیا سلفیه بن‌باز نیز مانند سلفیه در مواجهه با قرن به وجود آمده است؟ و دوم اینکه منظور از قرن چیست؟ آیا تعبیر به صد سال است و یا منظور یک نسل است؟

وی افزود: همچنین در رساله آمده است که ما در اقسام توحید با سلفیه مشکلی نداریم درحالیکه آنان توحید ذاتی را قبول ندارند و نیز بهتر بود که مبانی فکری عقاید سلفیه بیشتر مورد توجه قرار گیرد و نقد شود.

دکتر اله بداشتی اضافه کرد: سوال اصلی مطرح شده در رساله کامل نیست و کلیت رساله را بیان نمی‌کند و بیشتر جنبه توصیفی دارد درحالیکه عنوان  و رویکرد رساله نقد است که همین اتفاق برای سوالات فرعی نیز رخ داده است. در مورد فرضیه‌ها نیز باید متناظر با سوال باشند درحالیکه در آنها هم توصیفی برخورد شده است.

وی ادامه داد: در رساله از اصطلاحاتی استفاده شده است که فارسی نیست  و بهتر این بود که از اصطلاحات فارسی استفاده می‌شد زیرا در رساله‌های فارسی، اصل بر نگارش فارسی است و اگر آیه یا روایتی نگاشته می‌شود، حتماً باید دارای ترجمه باشد که در برخی از بخش‌های رساله به این امر توجه نشده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم تصریح کرد: برخی از بخش‌های رساله نیاز به ویراستاری دارد و برخی از بخش‌ها نیز وارد بحث فقهی شده‌اید درحالیکه باید به صورت اعتقادی بحث می‌کردید به عنوان نمونه در بحث حجیت این اتفاق افتاده است، همچنین اعراب‌گذاری برخی از آیات و روایات به کار برده شده انجام نشده است و نیز در برخی از بخش‌ها مستندات به کار برده شده کم است. از نظر شکلی نیز ابتدا باید اسم نویسنده و سپس اسم کتاب آورده می‌‌شد.

سپس، ابراهیم قاسمی در مورد ایرادات وارده بیان داشت: برخی از اشکالات رساله ناشی از این است که موضوع کلی بود و مطالب بسیار زیاد که در مرحله خلاصه سازی این اشکالات به وجود آمده است زیرا این رساله در دو مرحله خلاصه شده است.

همچنین حجت الاسلام و المسلمین دکتر ملک مکان نیز اظهار داشت: ابتدا تقدیر و تشکر می‌‌کنم از استاد داور که نقدی منصفانه و دقیق انجام داد، در این رساله مسئله اصلی شخصیت بن‌باز است زیرا وی تثبیت کننده تفکر وهابیت در سلفیه است.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه سلفی‌‍‌ها بسیار گنگ صحبت می‌کنند، اینکه دانشجو توانسته از این مباحث یک رساله خوب به رشته تحریر درآورد، بسیار کار مشکلی بوده است. در مورد برخی از آیات و روایات نیز که ترجه یا اعراب‌گذاری نشده‌اند، به خاطر این است که رساله تخصصی است و مخاطب آن اساتید و دانشجویانی هستند که با این موارد به خوبی آشنایی دارند.

در ادامه چکیده پایان‌نامه ارائه می‌گردد.

چکیده:

جریان سلفی گری یکی از جریان های تاثیر گذار و فعال در دوره معاصر می‌باشد. اگر ترسیم یک طرح کلی برای بررسی جریان های اسلامی‌معاصر ممکن باشد‌، جریان سلفی گری یا وهابیت یکی از عمده ترین آنها می‌باشد که ریشه در نحله اصحاب حدیث و ظاهر گرایی افراطی که توسط ابن تیمیه احیا و بازسازی شد‌، دارد.  

سه جریان عمده در عرصه فکری جهان اسلام بالاخص در رویارویی با مدرنیته و غرب قابل تفکیک است. جریان اول جریان غرب گرایی است که به طور کلی‌، اسلام و هر آنچه متعلق به سنت است را نقد و رد کرده و راه حل جهان اسلام را در غربی شدن تام و تمام جستجو می‌کند. جریان دوم یک جریان معتدل که خواهان جمع بین سنت و مدرنیته می‌باشد. جریان سوم جریان سلفی گری یا بازگشت به سنت سلف صالح که راه حل برون رفت از انحطاط جهان اسلام را در فهم ظاهری و عمل به ظاهر نصوص دینی دانسته و به نفی اجمالی و تفصیلی مظاهر مدرنیته می‌پردازد. 

 جریان سلفیه وهابی که در کنار جریان های دیگر سلفی مانند سلفیه شمال آفریقا و سلفیه شبه قاره هند‌، در عین تشابه و تفاوت ها‌، اصول و مبانی فکری آن ها توسط ابن تیمیه و شاگردش ابن قیم تدوین و نظریه پردازی شد‌، طی قرون بعد علاقه مندان و پیروانی یافت که آن را بازسازی و احیا نمودند اما کمتر توانستند به آن مبانی‌، چیزی اضافه نمایند. محمد بن عبد الوهاب یکی از این شخصیت هاست که اگر چه وی به آن مبانی نیفزود اما در عرصه حکومت و سیاست و تثبیت آن افکار نقش موثری را ایفا کرد.  

همچنین در دوره معاصر کسی که با استفاده از جایگاه حکومتی و علمی‌خود در بسط و گسترش نظرات سلفیه و وهابیت کوشید‌، عبد العزیز بن باز مفتی مشهور عربستان سعودی است‌، که ما در این رساله ضمن نقل فتاوای سلفی وی در موضوعاتی همچون توحید و شرک‌، تاویل و تجسیم‌، استغاثه و توسل‌، شفاعت و بدعت و بالاخره بحث قبور که دستاویز اصلی وهابیان در تکفیر و کشتار شیعیان است پرداخته‌، آنها را به چالش کشیده و نقد خواهیم کرد.

کلید واژه‌: سلفیه‌، وهابیت‌، بن‌باز