ایشان در پیام خود به همایش حکیم صدرالمتالهین فرمودند: مستحضرید که مرحوم صدرالمتألهین گذشته از آن بحثهای عقلی که در اسفار و سایر نوشتهها دارند، اصول کافی مرحوم کلینی را شرح کردند. سرّ انتخاب اصول کافی آن است که مرحوم کلینی در خطبه پُر برکتی که در جلد اول اصول کافی چاپ شده است، در آخرین سطر این خطبه دارد: «إِذْ کَانَ الْعَقْلُ هُوَ الْقُطْبَ الَّذِی عَلَیهِ الْمَدَارُ وَ بِهِ یحْتَجُّ وَ لَهُ الثَّوَابُ وَ عَلیهِ الْعِقَابُ»؛[1] یعنی قطب فرهنگی اسلام عقل است. قطب خردورزی و دانشورزی و دانشمندی اسلام عقل است.
اگر در زیارت «جامعه کبیره» ائمه (علیهم السلام) به ما آموختند، وجود مبارک حضرت هادی (علیه السلام) دستور داد وقتی به بارگاه ائمه (علیهم السلام) رسیدید، بعد از عرض حاجتهای عمومی در بارگاه آنها عرض کنید: «أَنِّی … مُحَقِّقٌ لِمَا حَقَّقْتُمْ مُبْطِلٌ لِمَا أَبْطَلْتُمْ»[2] که من محققانه با شما سخن میگویم، من با ابطال هر سخن باطل با شما سخن میگویم، این را افراد عادی نیاموختند و نیندوختند، این را شاگردان ویژه ائمه (علیهم السلام) مثل کلینی که می گوید قطب فرهنگی یک ملت عقل آن ملت است، آموخت و مرحوم صدر المتألهین که این مطلب را باز کرد.
اگر قطب به اسارت برود و به بند کشیده شود، نه آن ملت طعم آزادی را دارد و نه آن مملکت از فیض و فوز آزادی طَرْفی میبندد. مرحوم صدر المتألهین قطب بودن عقل و علم را با تلاش و کوشش از یک سو؛ با پذیرش تبعید از سوی دیگر؛ با تحمل ناملایمات از دوست و آشنا، از سوی سوم؛ دست و پای عقل را باز کرد دست و پای علم را باز کرد.
……………………………..
[1]. الکافی(ط ـ الاسلامیه)، ج1، ص9.
[2]. من لا یحضره الفقیه، ج2، ص614 .