گزارش برگزاری نشست تخصصی نقد کتاب فرهنگنامه عرفان و تصوف
جلسه نقد کتاب فرهنگنامه عرفان و تصوف نوشته دکتر محمد استعلامی به پیشنهاد گروه زبان و ادبیات فارسی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و با مشارکت دانشکده عرفان دانشگاه ادیان به صورت وبیناری در تاریخ 22/3/ 1400برگزار شد.
این جلسه با حضور دو ناقد: آقایان دکتر محمد رضا موحدی از گروه زبان و ادبیات فارسی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی و دکتر امیر جوان آراسته از دانشکده عرفان دانشگاه ادیان برگزار شد.
ناقد آغازین دکتر جوان آراسته با اشاره به ضرورت چنین جلسات و همکاری‌هایی به جایگاه و اهمیت و کارکردهای دانشکده عرفان اشاره کرده و سپس بحث نقد خود را آغاز کردند.
در ابتدا ضمن برشمردن محاسن کتاب اشاره کردند که اغلاط املایی و تایپی به ندرت دراین کتاب وجود دارد و کیفیت چاپ هم بسیار خوب و مقبول است.
مهمترین اشکالات وارده بر این کتاب از نگاه ایشان در موارد ذیل قابل جمع بندی است.
- انجام این کار بزرگ به تنهایی بدون داشتن دستیار و همکار که طبیعتا نواقصی را به دنبال دارد.
- کاستی‌هایی که در مقدمات اولیه کتاب وجود دارد مثل اشاره نکردن به منابع عرفان نظری.
- عدم تفکیک بین مقولات مختلف عرفانی در این کتاب یعنی موضوعات عرفان عملی، تاریخ تصوف، شخصیت‌ها و اعلام، مباحث عرفان نظری و مقولات دیگر عرفان همه در هم تنیده و پشت سر هم آمده‌اند.
- عدم ذکر بسیاری از اصطلاحات عرفان نظری در این کتاب.
- موفق نبودن در تبیین مصطلحات عرفان نظری. به یقین می‌توان گفت نویسنده هیچ اصطلاح مهمی را در فضای عرفان نظری نتوانسته به درستی توضیح دهید. متاسفانه برای توضیح این اصطلاحات از عزیز الدین نسفی و بعضا سید حیدر آملی مدد گرفته و عموما در پایان این اصطلاحات از مولوی چند بیتی آورده که اصلا موجه نیست.
- روشن است نویسنده رشته‌اش ادبیات فارسی است، چرا که در اصطلاحات ادبیاتی موفق است و اطلاعات خوبی دارد.
- بعضی از ادغام‌هایی که نویسنده انجام داده خلاف عرف فرهنگ‌نویسی است و کار را سخت کرده؛ مثلا همه آثار یک نویسنده را نه به صورت تفکیکی، بلکه در ذیل نام نویسنده آورده. به عنوان نمونه مثنوی، فیه ما فیه در ذیل مولانا آمده.
- ذکر واژگانی که خصوصیت تصوفی یا عرفانی خاصی ندارند مثل اسامی تمامی سور قرآن.
- موفق نبودن در توضیح برخی واژگان مثل واژه آن به معنای حسن.
- و اشکالات دیگر
در ادامه جلسه دکتر موحدی نیز اشکالات خود را مطرح کردند که تمرکز ایشان بیشتر بر مطالب ساختاری، صوری و روشی بود و بعضا به نکات محتوایی نیز اشاره‌ای داشتند.
با عنایت به همزمانی این جلسه با سومین مناظره نامزدهای ریاست جمهوری الحمد لله استقبال از این جلسه قابل قبول بود و حدود سی دانشجو و استاد در این جلسه حضور داشتند.
