بی‌سامانی در هدف

وی با بیان این‌که بی‌سامانی در هدف چالش بزرگی در گفت‌وگوی ادیان است، زیرا هدف تعیین کننده ماهیت و روش گفت‌وگوست، عنوان کرد: به دلیل فقدان مطالعات تئوریک نوعی بی‌سروسامانی هدف در این زمینه دیده می‌شود. افراد مختلفی که وارد ‌گفت‌وگوی ادیان می‌‌شوند اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند که ماهیت گفت‌وگو را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ ما به اهداف واحدی نرسیده ایم بعضأ گفت‌وگو می‌کنیم تا حقانیت خود را ثابت می‌کنیم، گفت‌وگو می‌کنیم تا بگوییم باورهای دیگری درست نیست، گفت‌وگو می‌کنیم تا دیگری را مسلمان و شیعه کنیم، گفت‌وگو می‌کنیم تا حضور مؤثرتری در جهان ادیان پیدا کنیم.

بدگمانی میان پیروان ادیان

عصو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: نوعی بدگمانی در میان پیروان ادیان نسبت به هم وجود دارد که سد بزرگی برای گفت‌وگوی ادیان به شمار می‌رود و این بدگمانی برای ما مسلمانان و شیعیان با پیشینه‌ای که از غرب سراغ داریم، بیشتر است و همیشه فکر می‌کنیم طرف مقابل در پشت این گفت‌وگوی رسمی، اهداف دیگری دنبال می‌کند، دسیسه های استعماری دارد، جاسوسی می‌کند و در خوش‌بینانه‌ترین حالت در حال تبشیر هستند. البته این بدبینی‌ها با توجه به پیشینه‌ای که غرب از خود نشان داده طبیعی است و به خاطر نگاه‌های این چنینی گفت‌وگوها منتج به نتایج مؤثر نمی‌شود.

صادق‌‌نیا با اشاره به این‌که گفت‌وگو خود یک مهارت است که ما آن را بلد نیستیم، اذعان کرد: در عرصه‌های مختلف از هنر و ورزش و تا فرهنگ و سیاست با این مسئله مواجه هستیم، اگر درباره کوچک‌ترین موضوع روزمره ۲۰ دقیقه با دیگری صحبت کنیم، نهایتاً به جدل ختم می‌شود، چون بلد نیستیم گفت‌وگو کنیم، ادبیات گفت‌وشنود را از کودکی یاد نگرفتیم بنابراین نیاز به تمرین و ممارست داریم.

وی تصریح کرد: حال وقتی گفت‌وگو بر محور دین باشد، آن‌جا که من به عنوان نماینده دین و سنت با دیگری که او هم نماینده دین یا مذهبی است سخن می‌گویم، گفت‌وگو خیلی سخت‌تر می‌شود. به طور مثال چون یک مسلمانم، زمانی که با یک مسیحی صحبت می‌کنم، در تمام مدت غصه می‌خورم که او ولایت ندارد، ایمان ندارد و وسط جهنم است. درنتیجه از روی ترحم صحبت می‌کنم، او نیز درباره ما چنین تصوری دارد که از نجات عیسی(ع) بی‌نصیب است، فیض الهی را دریافت نمی‌کند و….

نگاه فرهنگی به دین

عصو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب خاطرنشان کرد: وقتی به عنوان فرد دین‌دار صحبت می‌کنیم متغیر دین به ویژه اگر ایدئولوژیک باشد، گفت‌وگو را تحث تأثیر قرار می‌دهد و مانع از یک ‌گفت‌وگوی صمیمانه می‌شود، مگر اینکه به دین نه به مثابه یک ایدئولوژی بلکه به مثابه یک فرهنگ نگاه کنیم شاید این تنش کمتر شود.

صادق‌ نیا افزود: حال باید دید تبدیل دین به زیست فرهنگی، به مزاق نهاد خوش می‌آید؟ آیا نهاد دین به ما اجازه می‌دهد دین را به مثابه یک فرهنگ با خود حمل کنیم و وارد یک گفت‌وگو شویم، اگر مهارت‌ گفت‌وگو داشته باشیم در امور فرهنگی می‌تواند موثر باشد اما وقتی درباره شیعه و کاتولیک گفت‌وگو می‌کنیم، سخت می‌شود از این رو تبدیل دین به امر فرهنگی برای سامان دادن گفت‌وگوی ادیان امری لازم است.

وی با بیان این‌که دین سکه معلقی در آسمان و جدا از اطراف نیست، متذکر شد: در گفت‌وگوی ادیان نباید تصور شود دین هیچ ارتباطی با مولفه های فرهنگی مردمانی که دارای این هستند ندارد، تجربه شخصی من نشان می‌دهد با یک هندو گفت‌وگوی دینی آسان‌تر از یک سیک، مسلمان اهل‌سنت و یا پروتستان آلمانی است، چون هندوها بر اساس خصلت فرهنگی‌شان دگرپذیری بیشتری دارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب تأکید کرد: در گفت‌وگوی ادیان تنها دین‌ها وارد گفت‌وگو نمی‌شوند بلکه مؤلفه‌های فرهنگی، اجتماعی و قومی در جهت دادن گفت‌وگو، به نتیجه رساندن یا ناکام گذاشتن‌ گفت‌وگو خیلی تأثیر دارد. نباید تصور کنیم دین مقوله پیراسته‌ای است که با محیط اطرافش هیچ ارتباطی ندارد. باید بدانیم وقتی وارد یک گفت‌وگو می‌شویم با همه ابعاد اجتماعی و فرهنگی وارد شده‌ایم.

پرهیز از سازمانی شدن

صادق‌نیا از سازمانی شدن گفت‌وگوی ادیان به عنوان چالش دیگری یاد کرد و گفت: وقتی گفت‌وگو تبدیل به سازمان می‌شود از خصلت عمومیت خارج می‌شود؛ چون سازمان درگیر مدیریت امور اداری و رسیدگی به پرسنل می‌شود و از پرداختن به موضوع اصلی باز می‌ماند، گفت‌وگو باید تبدیل به امری عمومی شود و شوق گفت‌وگوی ادیان در تک تک شهروندان به وجود آید.

منبع: ادیان‌نیوز (ردنا)