به گزارش روابط عمومی دانشگاه، نخستین وبینار از سلسله وبینارهای بین‌المللی «جوانان و دین برای جهانی صلح‌آمیز» با عنوان «جوانان و گفت‌وگوی بین‌دینی برای صلح: درس‌هایی از غزه» روز پنجشنبه ۸ آبان ۱۴۰۴ برگزار شد.

این وبینار تخصصی که با همکاری مشترک پژوهشکده مطالعات زن و خانواده دانشگاه ادیان و مذاهب، معاونت ارتباطات و امور بین‌الملل این دانشگاه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مالزی و شماری از نهادهای علمی بین‌المللی ترتیب یافته بود، با استقبال گسترده اساتید، پژوهشگران و دانشجویان از کشورهای مختلف جهان روبه‌رو شد.

در ابتدای این وبینار تخصصی حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدمهدی تسخیری با تاکید بر رسالت دانشگاه ادیان و مذاهب در ترویج گفت‌وگو، شناخت متقابل و ارائه تصویری علمی از اسلام مبتنی بر آموزه‌های اهل‌بیت(ع) و با اشاره به چالش‌های جهانی نظیر جنگ و خشونت گفت: ادیان الهی همواره دعوت‌کننده به صلح و عدالت بوده و سوءاستفاده سیاسی از دین، عامل اصلی بسیاری از درگیری‌ها در جهان معاصر است.

معاون ارتباطات و امور بین‌الملل دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه رنج مردم غزه نمادی از این چالش‌ها و در عین حال یادآور ضرورت فوری صلح و همکاری جوانان است بیان کرد: برگزاری این نشست‌ها و جلسات تلاش در روشنگری و جلوگیری از تحریف تاریخ و ادای احترام به ارواح پاک شهیدان عدالت و آزادی، به‌ویژه شهدای ایران، فلسطین، لبنان، یمن و عراق است که باید از برگزارکنندگان این وبینار تقدیر کرد.

دکتر تسخیری با توجه به گسترش تبلیغات و روایت‌های غیرواقعی در رسانه‌های جهانی که تحت سیطره قدرت‌های سلطه‌گر قرار دارند، بر لزوم ایستادگی فرهنگی و تبیین صحیح حقایق تأکید نمود و سه محور اصلی را در این زمینه تشریح کرد.

وی با استناد به آیات قرآن کریم از جمله آیه ۱۲۵ سوره نحل، بر دعوت به سوی خداوند با حکمت، اندرز نیکو و گفت‌وگویی همراه با احترام حتی با مخالفان، خاطرنشان ساخت: همه پیامبران الهی، از حضرت نوح و ابراهیم تا عیسی و محمد(ص)، مأمور به گفت‌وگو برای هدایت، تفاهم و صلح بوده‌اند و آموزه‌های دینی بر یافتن اشتراک در میان تفاوت‌ها استوار است.

معاون امور بین‌الملل دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: جوانان تشنه حقیقت‌اند نه تبلیغ، و جویای عدالت‌اند نه شعار؛ و جوانان با صداقت، انرژی و ارتباطات جهانی خود قادرند دیوارهای تعصب را درهم شکسته و پل‌های فهم و همدلی را بنا نهند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه همه پیامبران الهی، از حضرت نوح و ابراهیم تا عیسی و محمد(ص)، مأمور به گفت‌وگو برای هدایت، تفاهم و صلح بوده‌اند و آموزه‌های دینی بر یافتن اشتراک در میان تفاوت‌ها استوار است ادامه داد: با تمسک به احادیث اسلامی، از جمله سخن پیامبر اکرم(ص) که فرمودند: «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ» و فرمایش امام باقر(ع) که فرمودند: «الدِّينُ هُو الحُبُّ، و الحُبُّ هُو الدِّينُ» باید گفت که دین همان محبت است و گفت‌وگوی ادیان تنها زمانی معنا می‌یابد که به اقدام عملی برای کاهش رنج انسان معاصر بینجامد.

وی در پایان سخنان خود با تأکید بر این جمله که «در برابر نفرت باید با محبت، در برابر ظلم با عدالت، و در برابر بی‌رحمی با انسانیت ایستاد»، از تمامی شرکت‌کنندگان و برگزارکنندگان این وبینار بین‌المللی قدردانی کرد.

در ادامه، دکتر حبیب‌رضا ارزانی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مالزی، با موضوع «از رنج تا همبستگی؛ درس‌هایی از غزه برای جوانان، دین و صلح‌سازی» و با استناد به پژوهش‌های علمی و گزارش‌های معتبر بین‌المللی اظهار داشت: بحران‌های ناشی از اشغال، آوارگی و محرومیت با راه‌حل‌های نظامی پایان نمی‌یابند و صلح پایدار تنها زمانی محقق می‌شود که حقوق اساسی جوانان از جمله آموزش، کرامت انسانی و امنیت تضمین گردد.

دکتر ارزانی با تأکید بر این که پیش‌نیاز عدالت اصلی صلح است، افزود: ادیان ابراهیمی بر مقدس بودن کرامت و جان انسان تأکید دارند و گفت‌وگوی بین‌ادیان تنها زمانی ثمربخش خواهد بود که پاسخی مشترک و اخلاقی به رنج انسان‌ها ارائه دهد.

وی جوانان را عاملان محوری تغییر دانست و تصریح کرد: علیرغم محاصره، جوانان فلسطینی به تحصیل ادامه داده و در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت فعال دارند؛ مشارکت آنان در فرآیند صلح‌سازی، بنیانی برای تحول پایدار جامعه ایجاد می‌کند.

دکتر ارزانی با بیان این که دین، در صورت تلفیق با اخلاق، پلی برای همزیستی مسالمت‌آمیز بوده و نه مانعی برای صلح، خاطرنشان کرد: فرهنگ و ایمان زیربنای صلح هستند و هنر، شعر و هویت فرهنگی در غزه، نیروی مقاومت اجتماعی را تقویت کرده‌اند.

رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مالزی در پایان افزود: جنبش‌های جوانان در سراسر جهان، صدای غزه را تقویت کرده و خواست عدالت را جهانی ساخته‌اند. چنین همبستگی‌هایی، محرکی قدرتمند برای تحقق صلح عادلانه هستند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: غزه به ما می‌آموزد که صلح مستلزم عمل و عدالت است و جوانان با توانایی، آگاهی و خلاقیت خود می‌توانند امید را به واقعیت تبدیل کنند؛ بی‌تردید آینده به اقدامات امروز ما وابسته است.

در ادامه این نشست، دکتر احمد عزالدین رامی، استاد دانشگاه پوترای مالزی، با اشاره به نقش دین و ارزش‌های اخلاقی در پرورش رهبران جوان، تصریح کرد: جوانان، نیرویی پویا و امیدبخش برای ساختن آینده‌ای انسان‌مدارانه به‌شمار می‌روند و آموزش و سرمایه‌گذاری برای تربیت نسلی متعهد به صلح و عدالت اجتماعی، امری ضروری است.

همچنین در این نشست، دکتر عبدالحکیم مهاد از دانشگاه علوم اسلامی مالزی، با تحلیل ابعاد دینی مناقشۀ غزه، بر ضرورت درک این بُعد برای تدوین راهبردهای مؤثر در راستای تحقق صلح پایدار تأکید کرد و گفت: این مناقشه عمدتاً در چارچوب‌های سرزمینی، سیاسی و حقوق بشری مورد تحلیل قرار می‌گیرد، بُعد دینی آن نیز، نقشی محوری در شکل‌دهی به جهان‌بینی، انگیزه‌ها و روایت‌های طرفین ایفا می‌کند.
استاد دانشگاه علوم اسلامی مالزی افزود: در اسرائیل، جریان‌های صهیونیست مذهبی، تسلط بر اراضی را تحقق وعده‌های الهی می‌دانند؛ در مقابل، گروه‌های اسلامی نظیر حماس، این رویارویی را به مثابه جهادی در راه آزادی سرزمین اسلامی تفسیر می‌کنند. همین امر، درگیری را از حوزۀ صرفاً سیاسی فراتر برده و به پیکاری تقدّس‌مند تبدیل می‌سازد که امکان مصالحه را به مراتب دشوارتر می‌نماید.

دکتر مهاد در بخش دیگری از سخنان خود هشدار داد: هرگونه فرآیند صلحی که نسبت به نقش دین و بازیگران مذهبی بی‌توجه باشد، محکوم به شکست خواهد بود؛ چرا که دین جزیی جدایی‌ناپذیر از هویت و معنای زندگی در هر دو جامعه است.

وی در ادامه افزود: جوانان به عنوان عاملان تغییر اجتماعی نیز نقش محوری دارند؛ چرا که بیش از نیمی از جمعیت غزه را افراد زیر ۲۵ سال تشکیل می‌دهند. این نسل اگرچه در بستر درگیری بالیده‌اند، اما از قابلیت شکل‌دهی به روایت‌های نوین همکاری و همزیستی برخوردارند.
استاد دانشگاه علوم اسلامی مالزی به برنامه‌هایی چون «جوانان صلح‌ساز فلسطین و اسرائیل» اشاره و تصریح کرد: در این برنامه‌ها، جوانان با پیشینه‌های مذهبی گوناگون (مسلمان، مسیحی، یهودی و دروزی) در قالب گفت‌وگوهای مشترک مشارکت کرده و در جهت بازتعریف نگرش خود نسبت به دیگری گام برمی‌دارند.

 دکتر مهاد خاطرنشان کرد: گفت‌وگوی بین‌ادیان نه تنها به کاستن از سوءتفاهم‌ها و پیش‌داوری‌ها یاری می‌رساند، بلکه به جوانان توانایی مقابله با تروماهای ناشی از جنگ و محاصره را داده و نگرش انسان‌دوستانه و مسالمت‌آمیزی در ایشان پرورش می‌دهد.

وی با استناد به دیدگاه مؤسسۀ مطالعات اسلامی، مسیحی و یهودی (ICJS) افزود: حتی در اوج درگیری‌ها نیز گفت‌وگو ابزاری کارآمد برای زدودن تعصبات دینی و تقویت همدلی متقابل است.

استاد دانشگاه علوم اسلامی مالزی در پایان، آموزش دینی مبتنی بر مدارا و تعامل را کلید تحقق صلح پایدار و درک متقابل میان نسل‌های آینده دانست.

در بخش دیگر این نشست تخصصی، دکتر سیدعلی حراری، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات زن و خانواده دانشگاه ادیان و مذاهب سخنان خود را با عنوان «جوانان و غزه؛ از رنج تا همبستگی» آغاز کرده و به تبیین نقش محوری و بی‌بدیل نسل جوان در فرآیند بازسازی اجتماعی و اخلاقی فلسطین پرداخت و گفت: باید وضعیت بحرانی و مصیبت‌بار نوار غزه، و این فاجعهٔ انسانی را نتیجهٔ مستقیم محاصرهٔ طولانی‌مدت و غیرانسانی خواند. گفت‌وگوی سازندهٔ میان‌دینی و همکاری‌های فراجهانی ادیان، می‌تواند به‌عنوان جایگزینی مؤثر و کارآمد در برابر چرخهٔ خشونت و نفرت‌پراسی مذهبی قرار گیرد.

استادیار گروه مطالعات علوم اجتماعي و روانشناسي دانشگاه ادیان و مذاهب با استناد به داده‌های معتبر پژوهشی، نشان داد که اکثریت قریب‌به‌اتفاق جوانان فلسطینی، علیرغم شرایط دشوار، آمادگی کامل برای گفت‌وگو و همکاری در مسیر تحقق صلح را دارند و نمونه‌هایی عینی از همبستگی‌های میان‌دینی در نقاط مختلف جهان را به‌عنوان الگوهایی الهام‌بخش و قابل‌اقتباس برای جامعهٔ غزه مشاهده می‌کنیم.

وی در پایان تصریح کرد: جوانان، صرفاً قربانیان جنگ نیستند، بلکه کنشگران اصلی و پیشگام در عرصهٔ مبارزه برای صلح و عدالت‌خواهی به‌شمار می‌روند و بنابراین، حمایت همه‌جانبه از ابتکارات و برنامه‌های میان‌دینی آنان، گامی اساسی و تعیین‌کننده در مسیر تحقق همبستگی اصیل انسانی و ساختن آینده‌ای آرام و صلح‌آمیز است.

در ادامه نیز دکتر ارسیا آمارلیلی آربیانتی، پژوهشگر برجسته و اندیشمند حوزهٔ جامعه‌شناسی دیناز اندونزی، به‌عنوان یکی دیگر از سخنرانان این وبینار بین‌المللی، به بررسی عمیق چگونگی تأثیرگذاری ساختارهای اقتصادی و گفتمان‌های مسلط جهانی بر بازتولید و تداوم تبعیض سیستماتیک علیه مسلمانان پرداخت و تشریح کرد: ایدئولوژی نئولیبرالیسم، با ترویج افراطی رقابت فردی و منطق حاکم بر بازار آزاد، به‌شکلی غیرمستقیم بستر گسترش اسلام‌هراسی در عرصهٔ رسانه‌ها و سیاست‌گذاری‌های جهانی را فراهم ساخته است؛ چرا که جوامع مسلمان غالباً در حاشیهٔ این نظم اقتصادی ناعادلانه قرار می‌گیرند و با برچسب‌هایی سلبی نظیر «غیربهره‌ور» یا «غیرمدرن» مواجه می‌شوند. درک دقیق این پیوند عمیق میان اقتصاد سیاسی جهانی و تصورات قالبی فرهنگی دربارهٔ اسلام، برای تدوین راهبردهایی مؤثر در مبارزه با پدیدهٔ شوم اسلام‌هراسی امری ضروری و انکارناپذیر است.

این پژوهشگر حوزه جامعه شناسی افزود: نئولیبرالیسم نه‌تنها نابرابری‌های اقتصادی را تعمیق بخشیده، بلکه با بهره‌گیری از ترس‌ها و هراس‌های فرهنگی، به تقویت نگرش‌ها و انگاره‌های منفی نسبت به جوامع اسلامی دامن زده است.

دکتر آربیانتی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: ترویج گفت‌وگوی اصیل بین‌فرهنگی، بازنمایی منصفانه و عادلانهٔ مسلمانان در رسانه‌های جهانی، و بازنگری بنیادین در سیاست‌های بین‌المللی، می‌تواند گامی بلند و مؤثر در جهت کاهش اسلام‌هراسی و نهایتاً ایجاد همبستگی حقیقی در جامعهٔ جهانی باشد.

گفتنی است در این نشست، آقای طارق موکدی به‌عنوان میهمان ویژه از فلسطین با بیان مشاهدات عینی خود از وضعیت غزه، به توصیف رنج‌ها و مقاومت مردم فلسطین پرداخت و گفت: نقش جوانان در حفظ امید و پایداری در برابر ظلم و محاصره بسیار مهم است، من از جامعهٔ جهانی می‌خواهم تا در برابر بی‌عدالتی‌ها سکوت نکنند و از تلاش‌های صلح‌طلبانه و انسانی مردم فلسطین حمایت کنند.

دکتر زینب زارع‌ عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات زن و خانواده دانشگاه ادیان و مذاهب دبیر علمی این نشست در پایان افزود: به‌طور کلی، نخستین وبینار از سلسله نشست‌های «جوانان و دین برای جهانی صلح‌آمیز» با موفقیت توانست فضایی علمی، بین‌المللی و انسانی را برای گفت‌وگو دربارهٔ یکی از مهم‌ترین بحران‌های جهان معاصر فراهم سازد. تأکید بر نقش محوری جوانان در ساختن آینده‌ای صلح‌آمیز و ترویج گفت‌وگوی بین‌اَدْیانی به‌عنوان ابزاری مؤثر برای مقابله با افراط‌گرایی، از جمله دستاوردهای اصلی این رویداد به‌شمار می‌رود. این برنامه، آغازگر مجموعه‌ای از نشست‌های آتی خواهد بود که با هدف تقویت همبستگی، درک متقابل و ترویج صلح جهانی تداوم خواهد یافت.

لازم به ذکر است شرکت‌کنندگان با برگزاری دعای جمعی برای آرامش، سلامتی و آزادی مردم مظلوم فلسطین و غزه، لحظات پایانی این نشست را در حال‌وهوایی معنوی سپری کردند. این وبینار با پیام امید به آینده‌ای روشن، که در آن جوانان به‌عنوان سفیران واقعی صلح، عدالت و کرامت انسانی نقش‌آفرینی می‌کنند، به کار خود پایان داد.