معرفی جهانی اسلام بر اساس آموزه های اهل بیت (ع)
حجت الاسلام و المسلمین دکتر مصطفی جعفرطیاری قائم مقام ریاست دانشگاه ادیان و مذاهب در گفتگویی با روابط عمومی دانشگاه در رابطه با ماهیت این مرکز آموزشی، اهداف و ساختار مدیریتی و آموزشی آن توضیحاتی ارائه کرد.
همزیستی مسالمت‌آمیز بشر و گسترش صلح جهانی
به گزارش روابط عمومی دانشگاه؛ دکتر جعفرطیاری اهداف شکل‌گیری دانشگاه ادیان و مذاهب را علاوه بر ترویج علم و دانش، گسترش پژوهش‌های علمی،فراهم آوردن بستری مناسب و به دور از تنش برای گفتگوی پیروان تمامی ادیان و مذاهب دانست که در نهایت منجر به همزیستی مسالمت‌آمیز بشر و گسترش صلح جهانی خواهد شد. بدیهی است با تحقق و گسترش چنین شرایط و جو مثبت، زمینه معرفی جهانی اسلام بر اساس آموزه های اهل بیت (ع) آماده‌تر خواهد شد.در چنین شرایطی است که جهانیان به تعالیم پیشوایان معصوم شناخت پیداکرده و پیرو آن خواهند شد. درحدیثی از امام رضا (ع) آمده است: « انّ الناسَ لو علموا محاسن کلامنا لاتّبعونا».
پیامبر اکرم(ص) با روش و منش جذاب خود، اقشار مختلف را به حضور می پذیرفت
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: پیشینه گفتگوی پیشوایان و دانشمندان مسلمان با اندیشمندان و پیروان سایر ادیان و مذاهب، به صدر اسلام باز می گردد. گفتگوهای قبل از جریان مباهله، یکی از نمونه‌های بارز آن است.[1] رسول خدا (ص) در راستای انجام رسالت خویش و تبلیغ اسلام، نه تنها با اخلاقی نیکو و آغوشی باز به استقبال گرم و جذاب گفتگو با یهودیان و مسیحیان می‌رفت، بلکه تا حدّ توان پذیرای بت پرستان و معاندان نیز می بود. پیامبر اکرم(ص) با روش و منش جذاب خود، اقشار مختلف را به حضور می پذیرفت و با سعه صدر بی بدیل، به سخنان آنان گوش فرا می داد. آستانه بسیار بلند و استثنایی تحمل آن حضرت به گونه‌ای بود که عده‌ای مغرض به تمسخر پیامبر پرداختند و بی ادبانه ایشان را دهن بین، گوش و خوش باور پنداشتند؛ اما غافل از اینکه این رفتار، از نقاط قوت و فوق العاده برجسته آن وجود شریف است. در اینجا بود که ذات باری تعالی به دفاع از رسولش پرداخت و فرمود: (اگر پیامبر گوش است) برای شما گوش خیر و خوبی است.[2] همچنین خداوند متعال جهت جذب حدّ اکثری مردم، فرستاده‌اش را از باب رحمت خاص، نرم خو قرارداد، نه خشن که موجب دفع و پراکندگی گردد.[3] اگر حضرت موسی (ع) قبل از مواجهه و گفتگو با فرعون از خدای یگانه، سعه صدر درخواست کرد،[4] اما پروردگار عالم، از اعطای آن به رسول خود خبر داد.[5]
تأسی به سیره پیشوایان معصوم در گفتگو و تعامل با پیروان ادیان و مذاهب دیگر
این استاد حوزه و دانشگاه بعد از اشاره به روش و منش پیامبر اسلام (ص) اضافه کرد: سیره پیشوایان بزرگ اسلام بر شنیدن با متانت حرف و سخن انسان‌ها و سپس گفتگوی علمی و به دور از اجبار به پذیرش سخنانشان بوده است. پیامبر و امامان (ع) به دور از دشمنی و برخورد قهری، با پیروان هر دین و مذهبی گفتگو کرده و سخنان علمی آنان را نیز می‌شنیدند. این سیره و روش پیامبر، در گفتار و رفتار امامان معصوم(علیهم السلام) تداوم یافت. نمونه‌های فراوانی از این سیره در کتب روایی و تاریخی قابل مشاهده است. نحوه تعامل با مخالفان و معاندان و اجازه طرح پرسش و شبهه از سوی آنان حتی در بحبوحه جنگ را می توان در سیره ائمه اطهار به وفور دید. گستردگی این رفتار در زمان امام باقر (ع) و امام صادق (ع) به منصه ظهور رسید. گزارش توحید مفضل یکی از مصادیق آن است. در تاریخ نمونه‌های زیادی از مباحثات علمی امامان شیعه با اهالی دیگر ادیان و مذاهب وجود دارد مانند داستان تاریخی مناظره امام رضا (ع) با عالمان ادیان در دربار مأمون و یا مناظرات علمی مشابه از جانب امام باقر و امام صادق (عیهما سلام)، این بزرگواران حتی نسبت به شخصیت پیروان دیگر ادیان و مذاهب نیز حساسیت داشته‌اند. بررسی پیشینه اخلاق گفتگو و تعامل نیک با پیروان ادیان مختلف و نحوه برخورد با مخالف و معاند، از آغاز آفرینش آدم (ع) و پیامبران بعدی تا خاتم آنان (ص) نیز دست یافتنی است؛ زیرا گزارش‌هایی از آن در آیات و روایات مشهود است. دانشمندان اسلامی به ویژ متکلمان شیعه از زمان حضور معصومان تاکنون، در گفتگو و تعامل با پیروان ادیان و مذاهب دیگر به سیره پیشوایان معصوم تأسی نموده و ماحصل بسیاری ازگفتگوها و مناظرات آنان در قالب مقالات و کتب، تدوین و ارائه شده است.
به برکت حاکمیت ولایت فقیه،فرصت تشکیل دانشگاه ادیان و مذاهب فراهم آمد
دکتر جعفرطیاری افزود: دانشگاه ادیان و مذاهب براساس این پیشینه سترگ، کهن و استوار، تأسیس شده است. به برکت حاکمیت ولایت فقیه، خون پاک شهیدان، تلاش و جهاد ایثار گران، فرصت تشکیل دانشگاه ادیان و مذاهب و حرکت در راستای گفتگوهای ادیانی فراهم آمد. الگو گیری از اُذُن خیر بودن و نرم خویی پیامبر اکرم (ص)[6] و آمادگی کامل جهت شنیدن نقطه نظرات مختلف دیگران، دانشگاه ادیان را به مثابه سالن گردهمایی اندیشمندان ادیانی در آورده است. در این گردهمایی، آنان می توانند آزادانه و منصفانه به بیان اعتقادات خویش پرداخته و مشتاقانه آماده شنیدن معارف اسلامی بر اساس آموزه های اهل بیت (ع) شوند. در چنین جوّی است که می توان به تبیین عالمانه اسلام ناب پرداخت و از مرزهای اعتقادی آن با لطافت و ظرافت دفاع نمود. بدیهی است که فرزانگان آزاد منش، در مواجهه با قول احسن و سخن زیبا، به پذیرش و سپس پیروی از آن روی می آورند.[7] لازم به یادآوری است اگر افرادی غیر مسلمان در مسیر دشمنی با اعتقادات دینی ما قرار گیرند و از مسیر گفتگوی منطقی و عالمانه فاصله گیرند در این صورت، از دستور کار دانشگاه خارج گشته و نهادهای مسؤول، متصدی آن شده و نحوه برخورد با آنان، متفاوت گردیده و رویکرد غضبانی جایگزین رویکرد رحمانی می شود. [8]
آگاهی بخشی بهترین راه‌کار برای از بین بردن خصومت‌ها و ایجاد تعامل
قائم مقام ریاست دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به اینکه انسان‌ها دشمن مجهولات خودشان هستند و در بسیاری از مواقع با چیزهایی که نسبت به آن آگاهی ندارند دشمنی می‌کنند،[9] آگاهی بخشی را بهترین راه‌کار برای از بین بردن خصومت‌ها و ایجاد تعامل دانست و افزود: قصد پایه‌گذاران دانشگاه ادیان و مذاهب از روز آغاز بر این بوده است که با فراهم کردن فضای گفتگوی مسالمت‌آمیز و با احیای سنت حسنه گفتگوی ادیان که از پیشوایان دینی خود به ارث برده‌اند، زمینه معرفی عالمانه اسلام و مذهب تشیع را به جهان فراهم نماید.
تحقق صلح جهانی و همزیستی مسالمت‌آمیز تمام انسان‌ها
دکتر جعفرطیاری افزود: باور ما در دانشگاه ادیان و مذاهب بر این است که فراهم آوردن چنین فضایی اصلی‌ترین مسیر برای معرفی عالمانه اسلام و در کنار آن تحقق صلح جهانی و همزیستی مسالمت‌آمیز تمام انسان‌ها با هر اندیشه، دین و مذهبی است یعنی همان هدف نهایی تعریف شده در اساس‌نامه دانشگاه ادیان و مذاهب است.
این استاد حوزه سپس بیان داشت: اگرچه این مجموعه، دانشگاه قلمداد می‌شود و تمام مجوزهای لازم را از وزارت علوم دارد و قوانین این وزارت‌خانه بر آن حاکم است؛ ولی پیوسته از هیچ گونه تلاش در مسیر خدمت به تحقق رسالت‌های حوزه فروگذار نکرده است. اکثر قریب به اتفاق اعضای محترم هیئت مؤسس، هیئت امنا، اساتید و مسؤولان رده بالای دانشگاه، دانش آموخته حوزی هستند. طبق اظهار جناب آیت الله آقای دکتر محقق داماد، نوه محترم حضرت آیت الله شیخ عبد الکریم حائری یزدی (قده)، تأسیس یک مجتمع علمی مانند دانشگاه ادیان و مذاهب، یکی از آمال و آرزوهای ایشان ( آیت الله حائری) بوده است. وی فرموده‌اند: ای کاش می شد دانشمندان ادیان مختلف به حوزه علیم قم می آمدند و به معرفی ادیانشان می پرداختند. دانشگاه ادیان و مذاهب، هم اکنون تحقق عملی آن آرزو است.
هیچ فردی به هیچ وجه، از عایدات دانشگاه منفعت شخصی ندارد
قائم مقام دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: این دانشگاه غیرانتفاعی است و براساس مصوبه هیئت مؤسس و هیئت امنای دانشگاه، هیچ فردی به هیچ وجه، از عایدات دانشگاه منفعت شخصی ندارد و همه درآمد دانشگاه فقط و فقط صرف هزینه امور دانشگاه می شود.
وی افزود: اساس‌نامه دانشگاه علاوه بر رویه مرسوم که به تأیید وزارت علوم می‌رسد، در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز تصویب شده است و بنابر یکی از بندهای این اساس‌نامه اگر به هر علتی دانشگاه ادیان و مذاهب منحل شود اموال آن در اختیار ولی فقیه قرار می‌گیرد.
دکتر جعفرطیاری در پایان گفت: دانشگاه ادیان و مذاهب جایگاهی بین‌المللی یافته است و علاوه بر جذب دانشجوی غیر ایرانی به دنبال بهرهمندی از اساتید غیر ایرانی نیز هست. این بهترین زمینه برای معرفی اسلام، انقلاب اسلامی و کشور ایران است.
[1] . فَمَنْ حَاجَّكَ فيهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَكُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَكُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ (61/آل عمران)
[2] . وَ مِنْهُمُ الَّذينَ يُؤْذُونَ النَّبِيَّ وَ يَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَيْرٍ لَكُمْ (61/توبه)
[3] . فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَليظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ (159/آل عمران).
[4] . قالَ رَبِّ اشْرَحْ لي صَدْري (25/طه)
[5] . أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ (1/شرح)
[6] . لَقَدْ كانَ لَكُمْ في رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ( 21/احزاب)
[7] . الَّذينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ (18/زمر). ان الناس لو علموا محاسن کلامنا لاتّبعونا( عیون اخبار الرضا علیه السلام1/37).
[8] . مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُم (29/فتح).
[9] . الناس اعداء ما جهلوا ( نهج البلاغه، ).
