آزادی دینی در اسلام و مسیحیت
دانشکده ادیان دانشگاه ادیان و مذاهب شنبه ۲۶ مرداد، در چهارمین نشست از سلسله نشست‌های ادیانی خود، میزبان دکتر عیسی دیاب از دانشگاه سن ژوزف لبنان بود. در این نشست که تحت عنوان «آزادی دینی در اسلام و مسیحیت» برگزار شد، دکتر دیاب، پس از تعریف آزادی دینی و آزادی اعتقاد در چارچوب قرارداد اجتماعی ژان ژاک روسو، تلاش کرد با نگاهی تاریخی به قرآن و عهدین، ظرفیت‌های این دو دین را برای خوانش‌های جدید، به‌ویژه در حوزه آزادی دینی به تصویر بکشد. وی در ادامه و در تأیید دیدگاه خود، شواهدی از تنوع خوانش‌های تاریخی صورت‌گرفته در سنت دو دین مورد مطالعه خود ارائه کرد.
دکتر دیاب در نتیجه‌گیری خود، به ضرورت‌های بازخوانی متون دینی متناسب با نیاز جامعه مدرن پرداخت و گفت: «اگر در کتاب‌های مقدس به دنبال پاسخی برای پرسش‌های جامعه مدرن هستیم باید با روش تاریخی به این کتاب‌ها نگاه کنیم. روش فقهی نمی‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای امروز ما باشد».
دکتر دیاب در توضیح این مطلب، به متن و تفسیر کتاب‌های مقدس به عنوان منابع مهم ادیان اشاره کرد و گفت: «حتی اگر بپذیریم که متن کتاب مقدس، به عنوان یک متن الهی، تابع زمان و مکان نیست ـ کما این‌که برخی از متفکران مسلمان، تاریخی بودن متن مقدس را نمی‌پذیرند و آن را فرازمانی و فرامکانی می‌بینند ـ باید قبول کنیم که تفسیر کتاب مقدس، کاملاً زمانی و مکانی و تابع شرایط سیاسی و اجتماعی زمانه خویش است. ایشان هرچند اسلام را ترکیبی از دین و سیاست، دین و دنیا و شریعت آسمانی و قانون زمینی دانستند، اما این تلازم را دلیلی کافی برای محدود کردن آزادی دینی نمی‌دیدند. بنابراین از متفکران اسلامی دعوت کردند که با پذیرش مبدأ تاریخی بودن متن و تفسیر کتاب مقدس، به خوانش آن در بستر اتفاقات تاریخی بپردازند.
در ادامه، دکتر باقر طالبی دارابی، مدیرگروه دین‌پژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب در نقد نکات ارائه شده توسط دکتر دیاب، به چند نکته اساسی اشاره داشت. نقد اول ایشان معطوف به تعریف آزادی دینی در چهارچوب نظریه قرارداد اجتماعی ژان ژاک روسو بود. دکتر طالبی دارابی، سپس خوانش دکتر دیاب از عهد عتیق در باب آزادی دینی را نقد کرد و گفت: نمی‌توان عدم وجود آزادی دینی در عهد قدیم را صرفاً آموزه‌ای پیشگیرانه و برای جلوگیری از اسارت دوباره یهود دانست و با این ساده‌سازی، خود را از ورود به تحلیل‌های عمیق‌تر محروم کرد. وی در نقد سوم، به محدود بودن منابع تحقیق این ارائه، در حوزه اسلامی به منابع اهل سنت اشاره کرد و افزود: اگر به منابع شیعه، ازجمله کتاب‌های علامه طباطبایی، علامه شمس‌الدین و دیگران رجوع می‌شد بسیاری از نقدهای وارد شده به متفکران اسلامی در این بحث منتفی بود.
در پایان این نشست، دکتر احمدرضا مفتاح رئیس دانشکده ادیان با اشاره به اهمیت این نشست‌ها در گفت‌وگو و تعامل میان ادیان بر ادامه آن تأکید کرد.
