جلسه دفاع از رساله دکتری برگزار شد:

تحلیل گفتمان های قصه پردازی در عصر صفوی

تاریخ انتشار:

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو مسلم ناصری با عنوان «تحلیل گفتمان‌های قصه‌پردازی در عصر صفوی (با مطالعه موردی قصه‌های ابومسلم‌نامه، حسین کرد شبستری و کلثوم ننه)»، استاد حسن زندیه به عنوان استاد راهنما، استاد علی‌اصغر سلطانی به عنوان استاد مشاور و استاد سید محمد حسینی، استاد علی آقانوری و استاد حسین ایزدی به عنوان استادان داور حضور داشتند.

 

در چکیده این رساله آمده است:

عصر صفویان، صحنه رویارویی طیف‌ها و جریان‌های مذهبی ـ فرهنگی و فکری و به دنبال آن قدرت سیاسی بود. صفویان به خاطر جایگاه مذهبی و تصوفی خود، ابتدا برای غلبه بر حریفان، از ابزارهای فرهنگی نظیر قصه سود ‌جستند؛ قصه‌هایی با قهرمانی ملی ـ مذهبی که ضمن سرگرم کردن قزلباشان، به عنوان مرام‌نامه‌ای اعتقادی در تشجیع و انسجام برای غلبه بر حریفان مخالف داخلی و خارجی نقش بارزی ایفا ‌کرد؛ اگرچه این ابزار مهم پس از تثبیت حکومت صفویه و ورود و تسلط گفتمان شریعت، مورد بی‌مهری و تحریم قرار گرفت و راویان و دوستداران قصه به‌خصوص ابومسلم‌نامه مورد هجمه، تهدید و قتل واقع شدند.

این نوشتار می‌کوشد ضمن بازنمایی بافت تاریخی حکومت صفویان با تحلیل گفتمان نشانه‌شناسی، علل هم‌گرایی موافقان و واگرایی مخالفان قصه را در گفتمان کلان «شریعت و طریقت» و دیگر گفتمان‌های پنهان در قصه‌پردازی این عصر، در سه قصه منثور «ابومسلم‌نامه، حسین کرد شبستری و کلثوم ننه» مطابق مربع ایدئولوژیک «وون دایک» و چهارچوب نظری لاکلا و موف، با استفاده از تمهیدات بلاغی ـ بیانی تبیین کند که چگونه گفتمان‌های متفاوت در قصه‌های عصر صفوی ظهور و بروز یافتند و چگونه گفتمانی در سده نخست توانست با استفاده از شگردهای تخریب، انکار، تهدید و حتی قتل، ضمن برجسته کردن خود، گفتمان قزلباشان، را به حاشیه براند؛ اما در سده پایانی به علت واگرایی و عدم قاطعیت همان گفتمان در نظارت و رعایت امور شرعی و تغییر نگرش قدرت سیاسی شاهان نسبت به صوفیان، در این مبارزه چندان موفق نبود. تلاش این رساله بر آن است تا با بازسازی بستر تاریخی و با تحلیل آثار ادبی سه دوره پیدایش، اقتدار و زوال، تسلط گفتمان‌های صاحب نفوذ را در قصه‌پردازی عصر صفوی  بررسی و تبیین کند.

استفاده از قصه به‌گونه‌ای هدف‌مند جهت پیش‌برد اهداف مذهبی و اندیشه‌ای و تلاش دیگر گفتمان‌ها رسیدن به قدرت و تفوق بر حریف، در سه دوره مذکور حکومت صفویان، موضوع این رساله است که بر شیوه توصیفی ـ تحلیلی، مبتنی بر منابع کتابخانه‌ای استوار است.

مطالب مشابه