مذاهب کلامی

رشته دکتری تخصصی «مذاهب کلامی»  یک دوره کامل آموزشی، مطابق با ضوابط و مصوبات شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است که به شناخت علمی مکاتب و مذاهب کلام اسلامی و بررسی تطبیقی و مقایسه‌ای این مکاتب می‌پردازد. در عصری زندگی می‌کنیم که دیانت‌ها، قومیت‌ها و فرهنگ‌های گوناگون مجال بروز یافته‌اند و دیگرانی وجود دارند که در اندیشه یا عمل به گونه‌ای دیگر‌اند. از نخستین سده‌ی تولد اسلام تاکنون پیروان مکاتب فکری و مذاهب گوناگون با رهیافت‌ها و نگرش‌های مختلف به تبیین و تحلیل یکدیگر پرداختند. اما در جهان کنونی که از آن به عصر تعامل و گفتگوی ادیان یاد می‌شود، باید طرحی نو ابداع شود که بتواند به شایستگی به سوالاتی که پیش روی اهل فکر و اندیشه قرار دارد، پاسخ گوید. رشته مذاهب کلامی می‌تواند مقدمات لازم در جهت ایجاد این طرح و تربیت نیروهای کارآمدی را فراهم آورد که افزون بر شناخت علمی مکاتب و مذاهب کلامی اسلامی به بررسی تطبیقی و مقایسه ای آنها نیز بپردازد.

دانش‌آموختگان این رشته با شناختی که از تازه‌های جهان دانش در این رشته بدست می‌آورند، قدرت نقد، مناظره و ارزیابی گرایش‌های گوناگون را کسب می‌کنند و می‌توانند به پرسشها و شبهات جدید در زمینه مباحث کلامی پاسخ گویند. همچنین در پایان این دوره دانش آموختگان می‌توانند به نوآوری و تولید فکر و اندیشه در رشته مذاهب کلامی بپردازند. در این رشته به دیدگاه تقریبی بین مذاهب کلامی با تاکید بر مبانی و معارف اهل بیت توجه ویژه وجود دارد.

داشتن مدرک کارشناسی‌ارشد یا معادل آن برای همه داوطلبان و یا داشتن سه سطح حوزوی برای داوطلبان آزمون اختصاصی برای تحصیل در این رشته کافی است. برای داوطلبان غیرایرانی این مدرک را باید به تایید کنسولگری ایران در کشوری که صادر کننده آن است رسیده باشد. هر فردی که خارج از ایران تحصیل کرده باشد، در صورت داشتن صلاحیت علمی و موافقت اعضای هیئت علمی گروه می‌تواند در این دوره تحصیل کند. در واقع داوطلب تحصیل در رشته دکتری باید صلاحیت علمی خود را به هر طریق ممکن به اعضای هیئت علمی گروه اثبات کند. طبعا داشتن کتاب، مقاله علمی و ژورنالیستی و علاقه‌مندی شرکت در این رشته‌ می‌تواند در موافقت هیئت علمی گروه تاثیر گذار باشد. اما داوطلبان ایرانی با شرکت در آزمون غیرمتمرکز (آزمون دو مرحله‌ای کتبی و مصاحبه علمی) مرحله احراز صلاحیت علمی را خواهند گذراند و طبعاً بعد از بررسی صلاحیت علمی و یا در حین بررسی آن صلاحیت عمومی این دسته از داوطلبان باید به تایید سازمان گزینش دانشجو یا سازمان امور دانشجویان (برای اتباع غیرایرانی) نیز برسد.

طول دوره دکتری «مذاهب کلامی» ۴ سال و برابر ۸ نیم سال تحصیلی است که ۴ نیم‌سال آن برای آموزش، یک نیم‌سال برای گذراندن آزمون جامع و سه نیم سال آن برای نگارش رساله دکتری می‌باشد. دانشجویان در ترم اول دروس جبرانی و در ترم‌های بعدی واحدهای دروس تخصصی و اختیاری را می‌گذرانند. برنامه دکتری مذاهب کلامی شامل 48 واحد درسی است که 18 واحد آن اصلی، 12 واحد جبرانی و 18 واحد نیز پایان نامه است. دروسی همچون «نو معتزلیان (تاریخ و اندیشه ها)»، «خداشناسی تطبیقی»، «نبوت و امامت شناسی تطبیقی»، «معادشناسی تطبیقی»، «معاد شناسی تطبیقی»، «جریان شناسی تقریب» دروس اصلی‌اند.