فقه مقارن و حقوق عمومی اسلامی

رشته «فقه مقارن و حقوق عمومی اسلامی» در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته یک دوره کامل آموزشی، مطابق با ضوابط و مصوبات شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است که موضوع آن علم الخلاف یا فقه مقارن است. فقهای مذاهب اسلامی از قرن‌ها پیش این علم را دنبال کرده و بر اساس قرآن و سنت و سایر ادله استنباط، ابواب فقهی را از طهارت تا دیات بررسی و تدوین نموده‌اند. حقوق و قوانین بیشتر کشورهای اسلامی ریشه در فقه اسلامی دارد و از این‌رو آموزش و فراگیری فقه مقارن و حقوق به غنای محتوایی حقوق کشورهای اسلامی کمک کرده و موجب پیشرفت آنها می‌شود. همچنین از این طریق گرایش به وحدت در جهان اسلام تعمیق یافته و راهبری می‌شود. چرا که یکی از مهمترین عوامل تفرقه مسلمانان، تعصب پیروان مکتب‌های فقهی در اثر عدم آشنایی نسبت به آراء مذاهب دیگر و نشاندن برداشت‌های مجتهدین به جای اصل دین و شریعت است.

رشته «فقه مقارن و حقوق عمومی اسلامی» گرایشی از مجموعه حقوق است که سازمان بندی تشکیلات حکومتی و سازمان‌های دولتی و روابط افراد با سازمان‌های حاکم، فرمانروایان با یکدیگر و فرمانبرداران با فرمانبران را با تاکید بر دیدگاه اسلام یعنی نظریات فقهای مذاهب اسلامی به شیوه‌ی تطبیقی با حقوق موضوعه مورد بررسی قرار می‌دهد. به بیان دیگر این رشته به قواعد حاکم بر دولت و مناسبات دولت و سازمان‌های وابسته‌ی آن با مردم از دیدگاه اسلامی و قوانین موضوعه می‌پردازد.

از مهمترین اهداف این رشته در مقطع کارشناسی ارشد ارتقاء سطح اطلاعات و بینش فقهی و حقوقی در زمینه فقه مذاهب اسلامی و حقوق کشورهای اسلامی و تقویت قدرت استنباط و تجزیه و تحلیل مسائل فقهی و حقوقی آنهاست. دانش آموختگان این رشته در امور فقهی و حقوقی برای تبیین حکیمانه نظام حقوقی اسلام تخصص لازم را بدست می‌آورند و برای تدریس و تحقیق در زمینه فقه مقارن و حقوق در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی آماده می‌شوند. همچنین آنها به عنوان قاضی و حقوقدان اسلامی جهت دفاع از حقوق مسلمین تربیت می‌شوند.

داشتن مدرک کارشناسی یا معادل آن برای همه داوطلبان و داشتن سطح دو حوزوی برای داوطلبان آزمون اختصاصی دانشگاه به‌منظور تحصیل در این رشته کافی است. برای داوطلبان غیرایرانی این مدرک باید به تایید کنسولگری ایران در کشوری که صادر کننده آن است رسیده باشد. دانشجویان متقاضی تحصیل در این رشته بدون در نظر گرفتن رشته کارشناسی می‌توانند در این رشته تحصیل کنند. بر این اساس هر فردی با هر رشته‌ی تحصیلی در مقطع کارشناسی یا سطح دو در صورت داشتن صلاحیت علمی و موافقت اعضای هیئت علمی گروه علمی می‌تواند در این دوره تحصیل کند. طبعا داشتن کتاب، مقاله علمی و ژورنالیستی و علاقه‌مندی شرکت در این رشته‌ها می‌تواند در موافقت هیئت علمی گروه تاثیر گذار باشد. داوطلبان ایرانی نیز باید در آزمون کتبی (متمرکز) این رشته‌ها پذیرفته شوند و طبعاً بعد از بررسی صلاحیت علمی و یا در حین بررسی آن صلاحیت عمومی این دسته از داوطلبان باید به تایید سازمان گزینش دانشجو یا سازمان امور دانشجویان (برای اتباع غیرایرانی) نیز برسد.

طول دوره کارشناسی ارشد «فقه مقارن و حقوق عمومی اسلامی» 2 سال و برابر 4 نیم سال تحصیلی است. طول هر نیمسال برابر 16 هفته و ساعت دروس بر مبنای هر واحد یک ساعت در هفته می‌باشد. اگر به تشخیص گروه آموزشی مدت 2سال برای گذراندن دروس اصلی و جبرانی یا اتمام پایان‌نامه کافی نباشد، حداکثر یک نیم سال دیگر به مدت آموزشی دو ساله اضافه می‌گردد. برنامه کارشناسی ارشد «فقه مقارن و حقوق عمومی اسلامی» شامل 40 واحد درسی است که 28 واحد دروس اصلی، 8 واحد دروس جبرانی و 4 واحد پایان‌نامه است. دانشجو ملزم است همه واحدهای اصلی و پایان‌نامه و نیز با توجه به رشته کارشناسی که در آن فارغ التحصیل شده هر چند تعداد واحد از دروس جبرانی را به تشخیص گروه آموزشی بگذراند.

دروسی همچون «اصول فقه مقارن»، «آیات الاحکام»، «فقه مقارن عمومی»، «قواعد فقه مقارن»، «مبانی حقوق عمومی»، «حقوق اداری ایران»، و «حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران» از جمله دروس تخصصی‌اند. همچنین دروسی مانند «حقوق اساسی»، «فلسفه حقوق»، و «فرهنگ تقریب» نیز در میان دروس جبرانی گنجانده شده‌اند.