فلسفه اخلاق

معرفی رشته فلسفه اخلاق

1. مطالعات اخلاقی در قلمروهای اصلی فرااخلاق، اخلاق هنجاری، نظریه ارزش، اخلاق کاربردی، روانشناسی اخلاق، و نظایر آن دنبال می‌شود. رشته فلسفه اخلاق یکی از جذاب‌ترین و پرقدمت‌ترین شاخه‌های فلسفه است. (الف) جذابیت آن را می‌توان با توجه به اهمیت شماری از پرسش‌های بنیادی مطرح در این رشته دریافت؛ پرسش‌هایی از این دست که آیا ارزش‌های عینی وجود دارند؟ آیا اموری وجود دارند که از ارزش ذاتی برخوردار باشند؟ آیا فقط تنها یک امر را ارزشمند دانست یا لازم است کثرتی از ارزش‌ها نظیر لذت، معرفت، عدالت، خودآیینی، و فضیلت را پذیرفت؟ چگونه می‌توان زندگی خوبی داشت؟ سعادت و خوش‌زیستی چیست و چه‌طور تحصیل می‌شود؟ نظریه‌های اخلاقی چه تقریرهایی از معیار درستی عمل ارائه می‌کنند؟ چه خصلت‌هایی فضیلت و کدام رذیلت محسوب می‌شوند؟ اسوه‌های اخلاقی چه نقشی در درک اخلاقیات و تربیت اخلاقی ایفا می‌کنند؟ ما در مقام فاعل‌های اخلاقی چه اعمالی را باید انجام دهیم؟ آیا احکام اخلاقی قابلیت صدق و کذب دارند؟ اگر شماری از احکام اخلاقی صادقند، صدق‌شان وابسته به جامعه یا ذهن یا امر الهی‌اند یا مستقل از آنها؟ اگر صدق آنها مستقل باشد، واقعیت‌های طبیعی مبنای صدق آنها را تأمین می‌کند واقعیت‌های غیرطبیعی؟ احساسات‌گرایان و عقل‌گرایان چه تلقی‌هایی از اخلاق دارند؟ آیا الزامات اخلاقی ضرورتاً به فاعل دلیل عملی می‌دهند؟ آیا احکام اخلاقی ضرورتاً در فاعل انگیزش ایجاد می‌کنند؟ آیا معرفت اخلاقی ممکن است؟ حجیت، عقلانیت، و راهنمایی عملی در نظام اخلاقی را چگونه باید فهم کرد؟ آیا سقط جنین به لحاظ اخلاقی مجاز است؟ آیا انسان‌ها مجازند که برای اهداف پژوهشی و آزمایشگاهی در پزشکی یا آموزش از حیوانات استفاده کنند یا شماری از این پژوهش‌ها حقوق حیوانات را نقض می‌کند؟ آیا کشتن از سر ترحم اخلاقاً مجاز است؟ آیا محیط‌زیست از ارزش ذاتی برخوردار است یا ارزش ابزاری؟ (ب) بررسی فلسفی مسائل اخلاقی هم قدمتی همچون خود فلسفه دارد: از جمله می‌توان از آراء اخلاقی افلاطون، ارسطو، اپیکوریان، کلبیان، رواقیان، فیلسوفان قرون وسطا، اسپینوزا، هیوم، کانت، نیچه، هایدگر، سیجویک، راس، و شمار زیادی از فیلسوفان اخلاق معاصر نام برد.

2. فارغ‌التحصیلان رشته فلسفه اخلاق ـ همچون سایر گرایش‌های فلسفه ـ می‌توانند شغل‌های آکادمیک از قبیل تدریس و پژوهش داشته باشند. همچنین نظر به اینکه متون، مقالات، و کتب ارزنده‌ای به زبان‌های غیر فارسی در این حوزه وجود دارد می‌توانند خارج از فضای دانشگاه دست به ترجمه آنها بزنند. مشاوره اخلاقی در کنار مشاوره‌ها در حوزه روانشناسی هم می‌تواند یکی دیگری از نیازهای جامعه ما باشد. از این گذشته، بسته به نیاز موسسات، نهادها، و ارگان‌ها و باتوجه به پیشرفت‌های درخورتوجه در اخلاق کاربردی، فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در حل معضلات گوناگون مرتبط با تصمیم‌های دشوار در حوزه پزشکی، محیط‌زیست، قانون، حقوق حیوانات، تبعیض نژادی و جنسیتی، عدالت اقتصادی، جنگ و صلح و نظایر آن نقش ایفا کنند.

3. دروس اصلی دوره دکترا: رئالیسم اخلاقی، معرفت‌شناسی اخلاقی، نسبیت‌گرایی اخلاقی، استدلال اخلاقی، قانون طبیعی، روانشناسی اخلاقی، فلسفه اخلاق اسلامی.

دروس اصلی دوره کارشناسی ارشد: فرااخلاق 1 و 2، نظریه‌های هنجاری 1 و 2، تاریخ فلسفه اخلاق در اسلام و غرب، اخلاق ژنتیک، انسان‌شناسی، اخلاق تطبیقی بین‌الادیان، اخلاق کسب و کار، دین و اخلاق، آشنایی با متون اخلاق اسلامی، کلیات فلسفه اخلاق، نظریه اخلاقی اسلام.

4. دانشگاه ادیان و مذاهب در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکترا، دانشجوی فلسفه اخلاق می‌پذیرد. بنابراین دانشجویان کارشناسی ارشد، امکان ادامه تحصیل در مقطع بالاتر هم در دانشگاه ادیان و مذاهب و هم در سایر دانشگاه‌ها را دارند. شایان ذکر است که غنای فرهنگی مستلزم باورها، قصدها، عواطف، تصمیم‌ها، اعمال، و زیست اخلاقی افراد اخلاق‌مدار در جامعه است. امید است که توجه، مطالعه، و آگاهی اخلاقی بیشتر بتواند زمینه‌ساز ارتقا و پیشرفت اخلاقی و فرهنگی در جامعه شود.