فلسفه هنر

رشته «فلسفه هنر» در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته یک دوره کامل آموزشی، مطابق با ضوابط و مصوبات شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است. این رشته که گرایشی میان‌رشته‌ای است در عین بهره‌مندی از دو ساحت فلسفه و هنر، مباحثی کارآمد و متفاوت نسبت به هر دو حوزه فلسفه و هنر ارائه می‌دهد تا بتواند رشته‌های هنری را با استفاده از دیدگاه‌های فلسفی غنی سازد. این رشته با طرح مباحث بنیادین در حوزه هنر قصد بخشیدن نگاه یا جهان‌بینی متناسب به هنرمند و آثارش را دارد. دانشجو در این رشته این امکان را پیدا می‌کند که به واسطه آشنایی با مکاتب فلسفی و بنیادهای فکری توانایی تفسیر و تأویل آثار هنری را همراه با جهت بخشی به مهارتظ های عملی برای رشد خلاقیت هنری گام به گام پیدا کند. با توجه به بافت فکری و فرهنگی ایران اسلامی حضور رشته فلسفه هنر اقدامی مؤثر برای احیای هنرهای سنتی بر مبنای جهان‌بینی اسلامی خواهد بود.

رشته‌های هنری که در بستر فرهنگ ایرانی اسلامی بوجود آمده اند نماینده‌ی جریان‌های فکری و مبانی دینی هستند که باید مورد بررسی و مطالعه قرار گیرند. همچنین این جریانهای فکری در پس این رشته‌ها را باید با جریان‌های فرهنگی و هنری غربی بگونه‌ای تطبیقی مورد بررسی قرار داد. مبانی نظری اکثر رشته‌های هنری مبتنی بر تفکرات و اصول زیبایی‌شناسی غربی است، و رشته‌های هنری اسلامی ایرانی در مقابل این رشته‌های بیگانه ناکارآمد و نارسا بوده و از تحولات شتابان جامعه اسلامی به دور‌اند. این رشته‌ها باید انعطاف لازم در مقابل تغییرات، به روز بودن،‌ جنبه‌های کاربردی، آمایش و نیازسنجی، غنای محتوایی، تغییرات ملی و منطقه‌ای و بین‌المللی را در خود لحاظ کنند تا بتوانند خود را از خطر انقراض در امان دارند. از این رو رویکرد حاکم بر رشته «فلسفه هنر» دانش محوری بر پایه خلاقیت و با تاکید بر تقویت توانایی‌های علمی-مهارتی، دین محوری و اولویت فرهنگ و ارزش‌های اخلاقی در هنر، و اقتصاد محوری بر پایه مدیریت و کارآفرینی در هنر می‌باشد.

از اهداف مهم این رشته تربیت دانشجویانی بهره‌مند از دید فلسفی در حوزه هنر است تا توانایی‌های هنری خود را با تفکر، غنی سازند. سعی بر این است که تدوین این رشته با توجه به چهار شاخص بروز بودن، غنای محتوایی، نیاز محوری، و ارزش‌مداری، در قالب سند چشم‌انداز رشته‌های هنری قرار گیرد. سعی در تربیت محققینی است که بتوانند به تقویت تفکر اسلامی و مفاهیم اسلامی در هنر بپردازند و روح خلاق در زمینه‌های فرهنگی داشته باشند و در تقویت ارتباط موثر بین دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و نیز ایجاد ارتباط با مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها در سطح بین‌الملل ایفا نقش کنند.

دانش‌آموختگان این رشته توانایی تجزیه و تحلیل مفاهیم هنری را کسب می‌کنند و می‌توانند پژوهش‌های بنیادین در حوزه هنر انجام دهند. همچنین آنها توانایی آموزش مبانی فلسفی هنر و توانایی ارتقای داوری و نقد در حوزه هنر را بر اساس مبانی اسلامی و نیازهای بومی بدست می‌آورند. این دانش‌آموختگان می‌توانند در بومی سازی و ایرانی سازی هنر بر اساس الگوی فرهنگ ایرانی-اسلامی نقش ایفا کنند.

داشتن مدرک کارشناسی یا معادل آن برای همه داوطلبان و داشتن سطح دو حوزوی برای داوطلبان آزمون اختصاصی دانشگاه به‌منظور تحصیل در این رشته کافی است. برای داوطلبان غیرایرانی این مدرک باید به تایید کنسولگری ایران در کشوری که صادر کننده آن است رسیده باشد. دانشجویان متقاضی تحصیل در این رشته بدون در نظر گرفتن رشته کارشناسی می‌توانند در این رشته تحصیل کنند. بر این اساس هر فردی با هر رشته‌ی تحصیلی در مقطع کارشناسی یا سطح دو در صورت داشتن صلاحیت علمی و موافقت اعضای هیئت علمی گروه علمی می‌تواند در این دوره تحصیل کند. طبعا داشتن کتاب، مقاله علمی و ژورنالیستی و علاقه‌مندی شرکت در این رشته‌ها می‌تواند در موافقت هیئت علمی گروه تاثیر گذار باشد. داوطلبان ایرانی نیز باید در آزمون کتبی (متمرکز) این رشته‌ها پذیرفته شوند و طبعاً بعد از بررسی صلاحیت علمی و یا در حین بررسی آن صلاحیت عمومی این دسته از داوطلبان باید به تایید سازمان گزینش دانشجو یا سازمان امور دانشجویان (برای اتباع غیرایرانی) نیز برسد.

طول دوره کارشناسی ارشد «فلسفه هنر» 2 و نیم سال و برابر 5 نیم سال تحصیلی است. طول هر نیمسال برابر 16 هفته و ساعت دروس بر مبنای هر واحد یک ساعت در هفته می‌باشد. اگر به تشخیص گروه آموزشی مدت 2 و نیم سال برای گذراندن دروس اصلی و جبرانی یا اتمام پایان‌نامه کافی نباشد، حداکثر یک نیم سال دیگر به مدت آموزشی دو و نیم ساله اضافه می‌گردد. برنامه کارشناسی ارشد «فلسفه هنر» شامل 44 واحد درسی است که 28 واحد دروس اصلی، 12 واحد دروس جبرانی و 4 واحد پایان‌نامه است. دانشجو ملزم است همه واحدهای اصلی و پایان‌نامه و نیز با توجه به رشته کارشناسی که در آن فارغ التحصیل شده هر چند تعداد واحد از دروس جبرانی را به تشخیص گروه آموزشی بگذراند.

دروسی همچون «عرفان نظری»، «مبانی فلسفی زیبایی‌شناسی از افلاطون تا رنسانس»، و «مبانی حکمی هنر اسلامی»، «مبانی فلسفی زیباشناسی از کانت تا هایدگر»، «هنر و زیبایی نزد سنت‌گرایان»،و «هنر و زیبایی در مکاتب مشاء و اشراق»، «هرمنوتیک یا علم تفسیر» از جمله دروس اصلی است که در رشته فلسفه هنر تدریس می‌شود. همچنین دروسی مانند «تاریخ فلسفه»، «هنر در تاریخ»، و «تجزیه و تحلیل آثار هنری» در میان دروس جبرانی گنجانده شده است.