حکمت هنر اسلامی

رشته «حکمت هنر اسلامی» در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته یک دوره کامل آموزشی، مطابق با ضوابط و مصوبات شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است. در این رشته که گرایشی میان‌رشته‌ای است، به بیان و توصیف جنبه‌های حکمی و معانی عمیق و درونی آثار هنر اسلامی و راز و رمزهای موجود در آن آثار پرداخته می‌شود. یکی از عرصه‌های مهم پژوهش در عرصه فرهنگ اسلامی، نسبت میان دین و هنر است. با توجه به اینکه دین یکی از مهمترین مؤلفه‌های فکری مسلمانان بوده و در تمامی عرصه‌های زندگی آنها جایگاه خاصی دارد، این امر در کلیه عناصر فرهنگ و تمدن از جمله هنر به چشم می‌خورد. به طوری که نمیتوان حضور آموزه‌های دینی را در خلق آثار هنری نادیده گرفت و میان آن دو پیوند قائل نبود. همانطور که در طول تاریخ تمدن اسلامی میان دین با دیگر عرصه‌های فرهنگ تعامل و ارتباط وجود داشته میان تعالیم دینی و خلق آثار هنری نیز ارتباط تنگاتنگی برقرار بوده است.

از جمله مباحث مهم نزد پژوهشگران هنر اسلامی، عناصر و مولفه‌های تشکیل دهنده هنر اسلامی است. اما همواره درباره تأثیر و ارتباط میان آموزه‌های دینی و شکل گیری آثار هنر اسلامی داوری های متعددی شده است. به طوری که این مسئله میطلبد تا عده‌ای از پژوهشگران به تحقیق و پژوهش در زمینه‌ها و قلمروهای مرتبط با این مسئله بپردازند و علاوه بر روش شناختی شناخت هنر اسلامی به نسبت و ارتباط بین تعالیم دینی و مولفه های حکمی و عرفانی با روند خلق آثار هنری در سرزمینهای اسلامی بپردازند.

از اهداف مهم این رشته تربیت دانشجویانی است که توانایی داشته باشند به بررسی و تحلیل آثار هنر اسلامی پرداخته و به رمزگشایی از معانی حکمی و مبانی اعتقادی، فلسفی، و عرفانی در این آثار بپردازند. همچنین این دانشجویان می‌توانند در تقویت ارتباط موثر بین دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و نیز ایجاد ارتباط با مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها در سطح بین‌الملل ایفا نقش کنند.

دانش‌آموختگان این رشته با نحوه و چگونگی شکل‌گیری آثار هنری در تمدن اسلامی و نظریه‌های موجود در عرصه هنر اسلامی و ریشه‌های حکمی و فلسفی آن آشنا خواهند شد و خواهند توانست در عرصه‌های نظری هنر اسلامی به پژوهش پرداخته و در نهاد‌ها و بنیادهای مرتبط با عرصه هنر اسلامی به فعالیت بپردازند.

داشتن مدرک کارشناسی یا معادل آن برای همه داوطلبان و داشتن سطح دو حوزوی برای داوطلبان آزمون اختصاصی دانشگاه به‌منظور تحصیل در این رشته کافی است. برای داوطلبان غیرایرانی این مدرک باید به تایید کنسولگری ایران در کشوری که صادر کننده آن است رسیده باشد. دانشجویان متقاضی تحصیل در این رشته بدون در نظر گرفتن رشته کارشناسی می‌توانند در این رشته تحصیل کنند. بر این اساس هر فردی با هر رشته‌ی تحصیلی در مقطع کارشناسی یا سطح دو در صورت داشتن صلاحیت علمی و موافقت اعضای هیئت علمی گروه علمی می‌تواند در این دوره تحصیل کند. طبعا داشتن کتاب، مقاله علمی و ژورنالیستی و علاقه‌مندی شرکت در این رشته‌ها می‌تواند در موافقت هیئت علمی گروه تاثیر گذار باشد. داوطلبان ایرانی نیز باید در آزمون کتبی (متمرکز) این رشته‌ها پذیرفته شوند و طبعاً بعد از بررسی صلاحیت علمی و یا در حین بررسی آن صلاحیت عمومی این دسته از داوطلبان باید به تایید سازمان گزینش دانشجو یا سازمان امور دانشجویان (برای اتباع غیرایرانی) نیز برسد.

طول دوره کارشناسی ارشد «حکمت هنر اسلامی» 2 سال و برابر 4 نیم سال تحصیلی است. طول هر نیمسال برابر 16 هفته و ساعت دروس بر مبنای هر واحد یک ساعت در هفته می‌باشد. اگر به تشخیص گروه آموزشی مدت 2سال برای گذراندن دروس اصلی و جبرانی یا اتمام پایان‌نامه کافی نباشد، حداکثر یک نیم سال دیگر به مدت آموزشی دو ساله اضافه می‌شود. برنامه کارشناسی ارشد «حکمت هنر اسلامی» شامل 40 واحد درسی است که 28 واحد دروس اصلی، 8 واحد دروس جبرانی و 4 واحد پایان‌نامه است. دانشجو ملزم است همه واحدهای اصلی و پایان‌نامه و نیز با توجه به رشته کارشناسی که در آن فارغ التحصیل شده هر چند تعداد واحد از دروس جبرانی را به تشخیص گروه آموزشی بگذراند.

دروسی همچون «تاریخ هنر اسلامی»، «مقاطع مهم تاریخ هنر غرب»، و «زیبایی و هنر در فلسفه اسلامی»، «زیبایی و هنر در عرفان اسلامی»، «مبانی حکمی هنر اسلامی از دیدگاه سنت گرایان»،و «نظریه‌های هنر و زیبایی‌شناسی»، «بررسی تطبیقی مبانی حکمی هنر اسلامی» از جمله دروس اصلی است که در رشته فلسفه هنر تدریس می‌شود. همچنین دروسی مانند «فلسفه اسلامی»، «فلسفه غرب»، و «آشنایی با عرفان اسلامی» در میان دروس پیش‌نیاز گنجانده شده است.