تاریخ اسلام

رشته دکتری تخصصی «تاریخ اسلام» یک دوره کامل آموزش تخصصی، مطابق با ضوابط و مصوبات شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است که یکی از شاخه‌های رشته تاریخ محسوب شده و در آن به آموزش و بررسی رخدادها، اندیشه‌ها و دیگر ابعاد تاریخ اسلام پرداخته می‌شود. تاریخ‌نگاری یکی از برجسته‌ترین ویژگیهای تاریخ و تمدن اسلامی است که ریشه‌های آن هم در تاریخ‌نگری آیات قرآن و هم در پیوند ناگسستنی مباحث کلامی و فقهی با داده‌های تاریخی نهفته است. در رشته دکتری “تاریخ اسلام” به شناخت و تحلیل چگونگی پیدایش و گسترش تشیع اثنی عشری و رخدادهای گوناگون مرتبط با شیعیان اثنی عشری و تعاملات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شیعیان اثنی عشری با پیروان دیگر فرق و مذاهب اسلامی و دیگر ادیان پرداخته می‌شود.

دانش‌آموختگان این رشته علاوه بر امکان تدریس در مراکز آموزشی و دانشگاهی، توانمندی پژوهش و تحلیل در زمینه مطالعات تخصصی تاریخ اسلام را کسب می‌کنند و برای دفاع علمی از تاریخ اسلام و پاسخگویی به سوالات و شبهات مطرح در این زمنیه آماده می‌شوند.

داشتن مدرک کارشناسی‌ارشد یا معادل آن برای همه داوطلبان و یا داشتن سه سطح حوزوی برای داوطلبان آزمون اختصاصی برای تحصیل در این رشته کافی است. برای داوطلبان غیرایرانی این مدرک را باید به تایید کنسولگری ایران در کشوری که صادر کننده آن است رسیده باشد. هر فردی که خارج از ایران تحصیل کرده باشد، در صورت داشتن صلاحیت علمی و موافقت اعضای هیئت علمی گروه می‌تواند در این دوره تحصیل کند. در واقع داوطلب تحصیل در رشته دکتری باید صلاحیت علمی خود را به هر طریق ممکن به اعضای هیئت علمی گروه اثبات کند. طبعا داشتن کتاب، مقاله علمی و ژورنالیستی و علاقه‌مندی شرکت در این رشته‌ می‌تواند در موافقت هیئت علمی گروه تاثیر گذار باشد. اما داوطلبان ایرانی با شرکت در آزمون غیرمتمرکز (آزمون دو مرحله‌ای کتبی و مصاحبه علمی) مرحله احراز صلاحیت علمی را خواهند گذراند و طبعاً بعد از بررسی صلاحیت علمی و یا در حین بررسی آن صلاحیت عمومی این دسته از داوطلبان باید به تایید سازمان گزینش دانشجو یا سازمان امور دانشجویان (برای اتباع غیرایرانی) نیز برسد.

طول دوره دکتری «تاریخ اسلام» ۴ سال و برابر ۸ نیم سال تحصیلی است که ۴ نیم‌سال آن برای آموزش، یک نیم‌سال برای گذراندن آزمون جامع و سه نیم سال آن برای نگارش رساله دکتری می‌باشد. برنامه دکتری «تاریخ اسلام» شامل 38 واحد درسی است که 18 واحد آن اصلی و 18 واحد نیز رساله و 2 واحد جبرانی است.

دروسی همچون «جزیرة العرب قبل از اسلام»، «تاریخ صدر اسلام (از بعثت تا سال 40 هجری قمری)»، «نقد و بررسی دوره اموی، عباسی»، «فرهنگ و تمدن اسلامی»، «تاریخ نگاری در اسلام»، «تاریخ در قرآن و نهج البلاغه» و «تاریخ در قرآن و نهج البلاغه» از جمله دروس اصلی‌اند که در این رشته تدریس می‌شود.