بازشناسی هفت شهر عشق در مجموعه آثار منظوم عطار

به گزارش روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب، در جلسه دفاعیه‌ای که دوشنبه 23 اسفند در سالن اجلاس امام موسی صدر دانشگاه ادیان و مذاهب با حضور دکتر قربان ولیئی به‌عنوان استاد راهنما، دکتر سعید رحیمیان، استاد مشاور و دکتر رضا الهی منش در جایگاه استاد داور برگزار شد دانشجو سارا حسام پور از پایان‌نامه‌اش دفاع کرد.

در چکیده این پایان‌نامه آمده است:

سفر آیینی با مناسک خاص خود، گذر از مراحلی را شامل می‌شود در این سفر، قهرمان در مسیری قرار می‌گیرد تا به خودشناسی دست یابد و به هویّت اصلی خویش برسد. جوزف کمپبل در کتاب خود «قهرمان هزارچهره» چگونگی این سفر را در سه مرحلهٔ عزیمت، تشرّف و بازگشت بیان می‌کند. کمپبل بابیان مفاهیمی چون دعوت به آغاز سفر، سفر به سرزمین مرگ و نیستی و آگاهی بر نیمه‌های ناپیدا، احیا و رستاخیز، جاودانگی و خداگونگی، سفرِ خود را از «خود» تا «خود» ادامه می‌دهد آنچه در کلام صوفیه از آن با عنوان «النهایات، رجوع الی البدایات» یاد می‌شود.

در فرهنگ ایران و تصوّف اسلامی هم داستان‌های ریشه‌داری از سفرهای آیینی می‌توان یافت که با زبان رمز بیان‌شده‌اند. «سیر العباد سنایی»، «رساله الطیر غزالی»، «رساله‌های رمزی سهروردی» به‌ویژه «قصه الغربه الغربی» او و البته سه مثنوی عطّار نیشابوری «الهی‌نامه»، «منطق‌الطیر» و «مصیبت‌نامه» که از باارزش‌ترین داستان‌های رمزی سیر و سلوک در ادبیات فارسی هستند. شکل و محتوا در این سه مثنوی نوعی نظام و ساحت مشابه را به وجود آورده که با توجه به بن‌مایهٔ سفر، پایان‌بندی و مفهوم واحدی را به هر سه کتاب بخشیده است. انطباق با الگوی سفر آیینی کپبل، زمینهٔ بازشناسی مراحل سلوک شیخ عطّار را فراهم آورده است. بررسی چگونگی این انطباق، منظور این نوشتار است.

کلمات کلیدی: سلوک، عطّار، الهی‌نامه، منطق‌الطیر، مصیبت‌نامه، سفر آیینی