گناه در دین زرتشتی: با تأکید بر متون پهلوی

به گزارش روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب، در جلسه دفاعیه‌ای که پنجشنبه 30 شهریور 96 در سالن کنفرانس شهید بهشتی دانشگاه ادیان و مذاهب با حضور دکتر سیدسعیدرضا منتظری به‌عنوان استاد راهنما، دکتر مصطفی فرهودی، استاد مشاور و دکتر مهدی لک زایی در جایگاه استاد داور برگزار شد دانشجو محمدهادی نجاتی گرانی از پایان‌نامه‌اش دفاع کرد.

در چکیده این پایان‌نامه آمده است:

دین زرتشتی پیوستگی شدیدی میان ساختار جهان با تکالیف اخلاقی دارد. گناهان سد و مانعی است در ایجاد سلطنت الهی و جاودانگی که به وجود آورنده پاکی مطلق هستند. انجام گناه باعث افزایش قدرت اهریمن می‌گردد. بر اساس بندهش تکامل جهانی چون مبارزه میان یک موبد (اورمزد ویا آفرینش او)، با یک وزغ یا قورباغه، (اهریمن و یا آفرینش او) تلقی شده است. در این میان گناه تنها سلاحی است، که می‌تواند پیشبرنده اهداف اهریمن گردد. می‌توان گفت که گناه علاوه بر نقض رابطه شخصی با خدا و امری غیراخلاقی تخلف از قوانین کیهانی نیز به شمار می‌آید. اهورامزدا از لحظه آفرینش آفریدگان هرگز به آسودگی نپرداخته است و در مقابل اهریمن نیز از بدی کردن لحظه‌ای بیکار ننشسته است اهریمن با جادو مردمان را به سمت خود می‌کشاند و به دشمنی با اهورامزدا برمی‌خیزاند تا اینکه دین هرمزد را کنار بگذارند و به او بگروند. همچنین گناه یک مفهومی اخلاقی و کلامی است که به معنای سرپیچی عمدی از یک موجود ماورایی که همان خداست است. گناه سرچشمه تمام بدی‌هاست. عمدتاً مفهوم گناه در سیستم دینی ایرانیان در تقابل روشن با سیستم مذهبی هندوهاست و به مفاهیم متداول مسیحی نزدیک‌تر است. از متون ایرانیان باستان چنین برمی‌آید، که هرگاه شخصی عملی خلاف اخلاق یا شرع مرتکب می‌شد، به‌عنوان کفاره گناه خود باید به یک اقدام سودمند اجتماعی قیام می‌کرد تا روح خود را از عقوبت آن گناه و عذاب دوزخ رهایی بخشد و بدین ترتیب ضمن پالودن روان خود، به آرامش ابدی در آن دنیا نیز دست یابد. ازآنجاکه «توبه» جنبه شخصی داشت، باید اعتراف به گناه توسط شخص گناهکار و در زمان حیات خودش در این دنیا انجام می‌گرفت، ولی باگذشت زمان بنابر دلایل گوناگون به افراد اجازه داده شد، به‌جای دیگری، مراسم اقرار به گناه و توبه را به‌جا بیاورند و کفاره گناه را کم‌کم به اظهار ندامت و پشیمانی صرف محدودشده بود، به نیابت از طرف فرد خطاکار به عهده بگیرند.

کلمات کلیدی: زرتشت، اهورامزدا، اهریمن، گناه، متون پهلوی.