بررسی و تحلیل دیدگاه ملکیان و فنایی درباره کارکرد شریعت

در جلسه دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشجو مریم یوسفی با عنوان «بررسی و تحلیل دیدگاه ملکیان و فنایی درباره کارکرد شریعت»، دکتر ابوالقاسم فنایی به عنوان استاد راهنما، دکتر فاطمه توفیقی به عنوان استاد مشاور و دکتر وحید سهرابی‌فر به عنوان استاد داور حضور داشتند.

در چکیده این پایان‌نامه آمده است:

دهه‌ها است که جایگاه دین در پازل بزرگ و پیچیده زندگی انسان دنیای پسارنسانس مبهم است. با گذشت همه این سال‌ها، کشمکش و رقابت میان دین و سایر پدیده‌های بشری نه هنوز کاملاً از زندگی انسان‌ها رخت بربسته و نه هنوز جایگاه و نقش تعریف‌شده خود را به طور مشخص و غیرقابل مناقشه پیدا کرده است. یکی از مهم‌ترین بخش‌های بحث‌برانگیز ادیان شریعت و فرمان‌های عملی آنها است. پرسش از کارکرد آنها یکی از مسائل زنده دین‌پژوهی است که این تحقیق، با تکیه بر کارکرد عبادات، به آن پرداخته است.

در این تحقیق نخست زمینه‌های تاریخی اصطلاحات کلیدی این بحث در فرهنگ اسلامی و پیش‌فرض‌های بحث از شریعت بررسی شده است. پس از آن برای یافتن پاسخ مسئله سراغ دو دین‌پژوه نواندیش، مصطفی ملکیان و ابوالقاسم فنایی، رفته‌ام. ابتدا با جست‌وجو در آثار منتشرشده آنها در صدد استخراج رأی‌شان درباره کارکرد شریعت برآمدم. سپس از طریق مصاحبه با ایشان سعی کردم تا جای ممکن ابهام‌های نظریه هر یک را برطرف و زوایای دیدگاهشان را روشن کنم.

در پایان با مقایسه دو دیدگاه به دست آمد که ملکیان در پنجمین دوره حیات فکری‌اش کارکردی اختصاصی برای مناسک و شعائر نمی‌بیند و فنائی آنها را در مسیر اخلاقی‌تر شدن انسان‌ها و کسب تجربه‌های معنوی ارزیابی می‌کند.