جريان شناسي صحابه پيامبر اسلام(ص) معطوف به تشيع اعتقادي

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو مهدی مسعود با عنوان «جريان‌شناسي صحابه پيامبر اسلام(ص) معطوف به تشيع اعتقادي»، دکتر محمد جاودان به عنوان استاد راهنما، حجج اسلام دکتر نادم و دکتر غفوری‌نژاد به عنوان استادان مشاور و آیت‌الله یوسفی غروی، دکتر علی آقانوری و دکتر محمدی مظفر به عنوان استادان داور حضور داشتند.

در چکیده این رساله آمده است:

جریان‌شناسی صحابه موضوعی است تحلیلی که به شناخت زمینه‌ها، علل، شاخصه‌های فکری و اعتقادی جریان‌های مختلف میان اصحاب پیامبر (ص) و تأثیرات آن‌ها در جامعه اسلامی می‌پردازد. با توجه به پیشینه زندگی در نظام قبیله‌ای که اساس نظام اجتماعی حاکم بر عربستان بوده است و تفاوت نگاه اعراب در مناطق مختلف نسبت به دین و مذهب و دنیا و اقتصاد و سیاست، اختلافات از جهات اجتماعی و اعتقادی بین صحابه پیامبر بروز کرده بود. این اختلافات باعث ایجاد جریان‌های اجتماعی و اعتقادی متعددی در میان صحابه شده بود و پیروان این جریان‌ها با تلقی‌های متفاوتی به پیامبر و قرآن وجانشینی آن حضرت نگاه می‌کردند و تفاوت تلقی‌ها، ایجادکننده مواضع متفاوت در برخورد با سخنان و اوامر پیامبر و نوع همراهی آن‌ها با پیامبر شده بود. جریان‌هاییچون بنی‌امیه، قریش، انصار، زهاد، اصحاب علوی (عصمت گرا)، خلفا (اجنهادگرا) محصول نگاه متفاوت به دین و پیامبر و قرآن و موضوع جانشینی پیامبر بود. با توجه به تفاوت دو تیره بزرگ عرب یعنی انصار و مهاجران در نوع نگاه به مسائل و تفاوت روش آنان در موضوعاتی چون انتخاب ریاست قبیله، دو جریان در جامعه عرب شکل گرفت یکی جریان اصحاب علوی بود که به نظر می‌‌‌رسد مبنای اعتقادی و به‌خصوصنحوه‌ی عمل آنان حاکی از اعتقادبه عصمت پیامبر و امام و تقدم امام علیبر دیگران برای جانشینی پیامبر بود. این جریان جمعی از صحابه را با پیشینه اعتقادی و مذهبی خاص و نگاه حداکثری، آسمانی و قدسی به دین و پیامبر شامل می‌شد که به پیامبر ایمان کامل داشتند و تسلیم محض اوامر، نظرات و تمایلات رسول خدا بودند و در همه مواضع اعتقاد کامل خود را نسبت به پیامبر ابراز داشتند.جریان دیگرکه در مقابل دسته نخست قرار داشتند و می‌توانجریان اجنهادگرا نامید ، که نگاهی حداقلی به دین و مذهب داشتند و نگاه آنان به پیامبر و دین زمینی‌تر و بر پایه تحلیل‌های سیاسی و اجتماعیبود. اینان سعی داشتند وحی را از سخنان پیامبر تفکیک کنند و در مواضعی مخالفت‌هایی با پیامبر داشتند.

در این تحقیق سعی شده است که با توجه به منابع حدیثی و انساب و سیره و تاریخی، جریان‌های اعتقادی و اجتماعی حاکم در بین صحابه پیامبر و ویژگی‌ها و شاخصه‌های فکری آنان موردبررسی قرار گیرد؛ و با ارائه شواهدی مانند احادیث پیامبر و سخنان صحابه، مواضع آنان در موقعیت‌های مختلف و دیدگاه اندیشمندان اثبات شود که برآیند تمام این جریان‌ها دو جریان کلی جریان علوی و خلفا بودهو این نتیجه حاصل شود که اولاً خاستگاه تشیع به عصر رسالت پیامبر برمی‌گردد و ثانیاً این جریان مورد تأیید پیامبر بوده است و نتیجه نهایی این دو جریان در بین صحابه شکل‌گیری دو مذهب در میان جامعه اسلامی به نام شیعه و اهل سنت بوده است.