نگرش سیستمی به عرفان اجتماعی اسلام با تأکید بر اندیشه های عرفانی امام خمینی

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو محمداسماعیل عبداللهی با عنوان «نگرش سیستمی به عرفان اجتماعی اسلام با تأکید بر اندیشه‌های عرفانی امام خمینی»، آیت‌الله دکتر حسن رمضانی به عنوان استاد راهنما، آیت‌الله دکتر احمد عابدی به عنوان استاد مشاور و حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا الهی‌منش، دکتر اسماعیل منصوری لاریجانی و دکتر ابوالفضل تاجیک به عنوان استادان داور حضور داشتند.

در چکیده این رساله آمده است:

با فراگیر شدن موج سیستم سازی در غرب و ارائه نظام‌های هوشمندِ معرفتی در جهت فراهم‌سازی امکانات رفعِ نیاز انسانی، راهبرد «القای ناکارآمدی دین در محیط رقابت نظریات و ایده‌های بشری» مهم‌ترین استراتژی مقابله با دین در دنیای کنونی قلمداد می‌شود. این مهم اما به دلایلی نسبت به دین اسلام، بیش از سایر ادیان الهی فعال‌سازی شده است. به منظور فراهم‌سازی زمینه رقابت، تولید و طراحی آموزه‌های دینی در قالب بسته‌های نظام‌مند و هوشمندِ متناسب با ذائقه بشر امروز ضروری است. نظام‌سازی و طراحی سیستم‌های دینی، از سویی، مدلی است که می‌تواند زمینه مطالعه و مقایسه در میدان رقابت را با سیستم‌های معرفتی بشر فراهم آورد و از دگر سو، ابزاری است که می‌تواند برتری گزاره‌های اسلامی را به اثبات برساند.

یکی از نظام‌های معرفتی خودساخته بشر امروز، نظام معنویتی است که در قالب جنبش‌های معنوی، ادیان جای‌گزین، آموزه‌های عرفانی آرامش‌بخش و … تلاش می‌کند تا از خلأ معنوی جهان امروز سود جسته و بشر متحیر و سردرگم را به ارمغانی نشاط‌بخش، امیدوارکننده و متعالی امید دهد. چه این جریانات خداگرا باشند و چه طبیعت‌گرا، ذائقه دانشی دوران کنونی را تشخیص داده و آموزه‌های خود را در قالب مجموعه‌ای منظومه‌وار، هدف‌مند و منسجم، کارآمد و اثربخش ارائه می‌کنند. این در حالی است که معنویتِ حاصل از دین اسلامی و به‌ویژه عرفان اسلامی، علاوه بر این‌که به طور منظومه‌ای و هدف‌مند سامان نیافته بلکه در محیط رقابت نظریات و ایده‌های سایر علوم اسلامی به «ناتوانی در مدیریت زندگی جمعی» نیز متهم می‌شود و هیچ‌گاه نتوانسته است به عنوان یکی از برترین فرآورده‌های معرفتی اسلام، سکان‌دار هدایت و راهبری انسان در میدان عمل اجتماعی قرار گیرد. این پژوهش از جنس پژوهش‌های توسعه‌ای با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی و با تأکید بر اندیشه عرفانی امام خمینی(ره) ابتدا توانست بر اساس فرمول:

لایه‌های وجودی انسان +  نیازهای انسان +  الگوی تعامل  = سیستم‌های دین اسلام

سه سیستمِ «معنویت»، «حقوق» و «رفاه» را از کلان‌سیستمِ دین، استخراج و موقعیت آن‌ها را نسبت به خورده‌سیستم‌های دیگر تبیین نماید و در مرحله بعد توانست عرفان اسلامی را از زاویه دید اجتماعی بازمهندسی نماید و راهبرد «امتداد و استمرار معرفت ربوبی و معرفت سلوکی از حوزه شخصی به صحنه عمل اجتماعی» را تثبیت کند و با بهره‌گیری از معرفت اجتهادی، استراتژی‌های تحقق‌بخشِ عرفان اجتماعی را استخراج و مدل‌سازی نماید.