رابطه دین و اخلاق از منظر استاد ملکیان و دکتر سیدحسین نصر

به گزارش مرکز عالی اطلاع‌رسانی و روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب آقای معصومعلی بیات دانشجوی رشته دین شناسی از دانشکده ادیان با دفاع از پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «بررسی رابطه دین و اخلاق از منظر استاد ملکیان و دکتر سیدحسین نصر» از این دانشگاه فارغ التحصیل شد.

در این جلسه که پنج‌شنبه 5 تیر در سالن کنفرانس شهید بهشتی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد دکتر علیرضا فهیم به عنوان استاد راهنما، دکتر محمد جاودان، استاد مشاور و دکتر ا… کرم کرمی پور در جایگاه استاد داور، به همراه نماینده معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی حضور داشتند.

در این دفاعیه که با حضور تعدادی از دانشجویان این دانشگاه برگزار شد، استاد داور پس از گزارش دانشجو از پایان نامه، به نقد و ارزیابی آن پرداخت.

سپس دانشجو با توجه به انتقادات استاد داور و نیز توضیحات اساتید راهنما و مشاور از پایان نامه خود دفاع نمود و در نهایت بعد از شور اساتید راهنما، مشاور، داور و نماینده معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی موفق به کسب امتیاز قبولی شد.

چکیده:

در دهه­های اخیر با رونق یافتن فلسفه­های مضاف، رابطه­ی دین و اخلاق هم در کلام، هم در فلسفه­ی دین و هم در فلسفه­ی اخلاق به جد مورد مطالعه و بحث قرار گرفت. این نوشتار نگاهی اجمالی است به این موضوع از دیدگاه دو تن از اساتید بزرگ؛ استاد مصطفی ملکیان و دکتر سید حسین نصر.

در فصل اول بحثی در مبادی تصوری مسأله نموده و برخی از مباحثی را که بیشتر محل بحث و مناقشه بوده و باعث ایجاد این مسأله شده­اند، تقریر و تحلیل کرده­ام. علاوه بر تعریف دین و اخلاق، انواع رابطه­هایی که می­توانند داشته باشند را ذکر و به نسبیت و اطلاق اخلاق نیز اشاره­ای کرده و از اطلاق آن دفاع کرده­ام.

در فصل دوم به بررسی نظریه­ی ملکیان پرداخته­ام. ملکیان روشنفکر عقل­گرایی است که همه چیز را از دریچه­ی عقل دیده لذا مدرنیته را تا حدی می­پسندد. او حسن و قبح افعال انسان را ذاتی و شناخت آن را عقلی می­داند و به استقلال اخلاق از دین در مرتبه­ی ثبوت قائل است. اما در مرتبه­ی اثبات و تشخیص مواردی که تعریف خوبی و بدی آن را شامل شوند، عقل را ناقص و ناتوان دیده، و از این حیث به وابستگی اخلاق به دین حکم کرده است.  او همچنین اخلاق را مطلق می­داند. نیز وی دین را در شروع و پدید آمدن، به اخلاق وابسته می­داند.

در فصل سوم نظرات نصر مورد بررسی قرار گرفته­اند. چارچوب فکری نصر، سنت­گرایی و حکمت خالده است. او هم حسن و قبح را ذاتی و عقلی، اما اخلاق را به دین وابسته می­داند. نگاه نصر به هستی با تقدس و الوهی بودن همراه است. لذا نه تنها در اخلاق، بلکه در هیچ عرصه­ای سکولاریسم را برنمی­تابد و نگاه نازل و دون شأن انسانی به هستی و انسان را نقد کرده و آن را محصول جدایی اخلاق و علم از امر قدسی می­داند. نصر نیز اخلاق را مطلق می­داند.

واژه‌گان کلیدی: دین واخلاق، حسن و قبح، سیدحسین نصر، مصطفی ملکیان، سنت و مدرنیته، سکولار، قدسی