جایگاه هنر خوشنویسی در نگارش متون مقدس اسلامی و یهودی

معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشکده ادیان، جلسه دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد با عنوان «جایگاه هنر خوشنویسی در نگارش متون مقدس اسلامی و یهودی» را برگزار کرد.

به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی دانشگاه، دانشجو محمدتقی خادمی‌نژاد وظیفه دفاع از این پایان‌نامه را بر عهده داشت.

دکتر علیرضا ابراهیم، استاد راهنما؛ دکتر علی شهبازی، و استاد آرش آبایی،‌ استاد داور این پایان‌نامه بودند.

این جلسه دفاعیه روز دوشنبه 25 اسفندماه 93 ساعت 8 صبح در سالن کنفرانس شهید بهشتی برگزار شد.

چکیده این پایان‌نامه به شرح زیر است:

خوشنویسی متون مقدس و معتبر یکی از معدود هنرهایی است که در غیاب نقاشی و تمثال‌گری، به دو دین یهود و اسلام راه یافته و به وسیله ارتباطی جدیدی میان انسان و امور مقدس تبدیل شده است. خوشنویسان یهودی و اسلامی کوشیده‌اند تا بُعدی از اعجاز نهفته در کلام الهی را در قالب زیبایی و تناسب حروف و کلمات خوشنویسی بر مخاطب آشکار سازند. در این راستا، خطوط عبری و عربی که پیوند تاریخی عمیقی با یکدیگر داشتند، به عنوان دستمایه خوشنویسان یهودی و اسلامی برای نگارش کتاب مقدس عبری، قرآن و سایر متون معتبر مورد استفاده قرار گرفتند تا باعث افزیش اعتبار این امور در چشم دین‌داران و جلب توجه آنان باشند. البته اشاره به فضیلت کتابت که در خود این متون نهفته است نیز در پرورش هنر خوشنویسی مؤثر بود و سبب شد تا هنر خوشنویسی به چنان مرتبه‌ای از تکامل و تعالی برسد که از زیبانگاری و زیبانویسی محض، به نوعی هنر قدسی ارتقا یابد. عشق و علاقه وصف‌ناپذیر هنرمندان به کلام وحی موجب گردید تا آنان تمام توان خود را در هرچه زیبا نوشتن قرآن و تورات به کار گیرند. در هندسه روحانی هنر خوشنویسی، زیبایی، هماهنگی و استواری در حد کمال به هم آمیخت و هنری نمادین از نگاه عارفانه هنرمند دین‌دار به متون مقدس شکل گرفت که بر پایه آن می‌توان خوشنویسی را نوعی تفسیر متون مقدس دانست؛ تفسیری که برآمده از مکاشفه معنوی خوشنویس از عالم مقدس است. علاوه بر آن، هنرمندان مسلمان و یهودی برای پدید آوردن آثار فاخر خود، دارای اعتقاد، ابزار، قوانین و آداب مشترک هنر خوشنویسی هستند و می‌کوشند پرتوی از اثر جمال الهی را در اثرشان نشان دهند. بر این مبنا می‌توان مدعی بود که هیچ هنر بصری به اندازه خوشنویسی در یهود و اسلام دارای صراحت در انتقال تقدس، و در ایجاد و تحکیم خداباوری، مؤثر نبوده است.

واژگان کلیدی: خوشنویسی اسلامی، خوشنویسی یهودی، هنر مقدس، خوشنویسی متون مقدس، کتابت قرآن، کتابت عبری.