در جلسه ای که صبح سه شنبه سوم خرداد در سالن کنفرانس شهید بهشتی دانشگاه ادیان و مذاهب و با حضور اساتید راهنما، مشاور و داور، نماینده معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی و همچنین تعدادی از دیگر دانشجویان علاقه مند برگزار شد، پس از گزارش این دانشجو از پایان نامه، استاد داور به نقد و ارزیابی پایان نامه پرداخت. سپس دانشجو از پایان نامه خود با توجه به انتقادات استاد داور و نیز توضیحات اساتید راهنما و مشاور دفاع نمود و در نهایت بعد از شور اساتید راهنما، مشاور، داور و نماینده معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی موفق به کسب امتیاز قبولی شد.

چکیده

خاستگاه آیین بودا با همه تنوعی که دارد به تعالیم یک شخصیت تاریخی به نام گوتمه معروف به بودا می‌رسد. بسیاری از این گرایش‌های بودایی، سنت‌های گوناگون مبتنی بر متون مقدس، یک ادبیات غنی مبتنی بر شروح و تعداد زیادی رساله‌های عالمانه که در آن کوشش شده تا گفته‌ها و اندیشه‌های منسوب به بودا جمع آوری، خلاصه و سپس بسط بیشتری یابد، را پدید آوردند.

در ابتدا آیین بودا به انجمن‌ها، مکتب‌های فکری، فرق و سلسله‌های تعلیمی بسیار متنوع گسترش یافت. بعضی‌ از این گرایش‌ها در موضوع انضباط و آموزه‌ها در برابر یکدیگر مواضع ناسازگاری اتخاذ و برخی دیگر شمار زیادی از این تعالیم و آیین‌های مشترک را حفظ کردند.

یک آموزگار یا رهرو بودایی همیشه از یک سنت خاص که شارحان معتبر آن تفسیر از آیین بودا را به رسمیت شناخته‌اند، پیروی می کند؛ هیچ کس نمی تواند «آیین بودا» به معنای واقعی کلمه را تعلیم بدهد یا پیروی کند. بعضی از این سنت‌ها اصل و نسبی دارند که به خاستگاه‌های هندی کهن برمی‌گردد؛ برخی دیگر بر تحولات اخیر منطقه‌ای خارج از هند مبتنی هستند. بودایی‌ها پیش از این اشتیاق زیادی برای انتقال تعالیم‌شان به سراسر جهان داشتند. آن‌ها نه تنها سخنان بودا را در حافظه و دستنوشته‌هاشان به کشورهایی مثل چین، تبت، مغولستان، کره، ژاپن، تایلند و اندونزی بردند و آن‌ها را به زبان مردم آنجا ترجمه کردند، همچنین آن را با نیازها و شرایط محلی تطبیق دادند، با این اعتقاد که جهان شمولی آن در تنوع زبان‌های محلی بهتر بیان می‌شود.

در این اثر سعی نشده آنچه را که احتمال می‌رود تعالیم اصلی بودا باشد، جداگانه بررسی شود: حتی آن تعالیم اصلی که طی چهل و پنج سال دوره تبلیغ عمومی بودا دستخوش تحول بوده است. مقصود این است که آیین بودا، آن طوری که مکتب‌های بودایی سنتی فهمیده‌اند، با تکیه بر سنت‌های انتصابی و متنی معرفی شود. این معرفی مبتنی بر این فرض است که پیوسته سنت مستمری از بودای تاریخی تا زمان حاضر وجود داشته است و این‌ که این سنت گوهر تعالیم بودا را در منابع مکتوب خود حفظ کرده است و این‌که حتی اگرچه این سنت پیوسته این آرمان را حفظ نکرده است اما پیوسته از آن آگاه بوده است. آیین‌های بودایی بسیاری که با هم تفاوت زیادی دارند، کنار هم که می‌نشینند به‌خاطر تفسیر متفاوتشان از متون و تعالیم، همدیگر را متقابلاً نقض می‌کنند؛ اما به طور مجزا، معمولاً معنادار هستند و مردمان بسیار در طی قرون، آن‌ها را سودمند یافته‌اند.

واژگان کلیدی:

گوتمه، انجمن‌ (سنگه)، سنت، بودیستوه، ابی‌دمه، مرتاض، مراقبه، نیروانه.