ارزیابی زهد در تصوف تا پایان قرن چهارم بر اساس روایات معصومین (ع)

به گزارش مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی در این جلسه که شنبه 21 مهرماه در سالن کنفرانس شهید بهشتی دانشگاه ادیان و مذاهب با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر امیر جوان آراسته به عنوان استاد راهنما، حجت الاسلام والمسلمین یوسف غضبانی، استاد مشاور و حجت‌الاسلام دکتر حامد آل یمین در جایگاه استاد داور برگزار شد دانشجو وحید مرادی کوچی از پایان نامه اش دفاع کرد.

در چکیده این پایان نامه آمده است:

یکی از اساسی‌­ترین مفهوم های اخلاقی در دین مبین اسلام مفهوم زهد است. اولیای دین بارها این مفهوم را  مورد سفارش قرار داده و مسلمانان را به صورت مستقیم و  یا غیر مستقیم به تحصیل آن تشویق و دعوت کرده­اند. از سوی دیگر زهد زیربنا و مفهوم اساسی و اوّلیه­ی تشکیل دهنده تصوّف است و به خاطر همین صوفیان متعدّدی دست به قلم شده و کتاب­هایی در باب زهد تألیف کرده­اند. حال سخن در این است که شباهت و تفاوت این دو سبک زهد ورزی به چه میزان است؟

صوفیان به خوبی متوجه این حقیقت شده بودند که محقق شدن سایر صفات حمیده در وجود انسان و وصول به رستگاری ابدی بدون روی آوردن به زهد میسّر نمی­شود و فقدان این صفت در وجود سالک ، علت به وجود آمدن بسیاری از رذائل اخلاقی است

  در روایات ائمه(علیهم السلام)نیز، زهد جایگاهی ویژه دارد به گونه­ای که در این روایات برای وجود زهد و فقدان آن نتایجی شبیه به آنچه در سخنان صوفیه آمده، بیان شده است. زهد هم از نگاه صوفیه و هم از نگاه حضرات معصومین (علیهم السلام) نتایجی مانند سخاوت، کرامت، حکمت و… و برای عدم زهد نتایجی مانند حسرت، بخل، ضعف ایمان و… دارد. 

دستاورد این پژوهش نشان می دهد که زهد صوفیانه مطرح در این چهار قرن، بسیار به زهدی که در مکتب اهل بیت مطرح شده، شبیه است؛ اگرچه افراط هایی نیز بعضا در روش صوفیه دیده می شود که در زهد ائمه جایگاهی ندارد. 

کلید­واژه: زهد، تصوّف، قرون اوّلیه­ ی اسلام، روایات، معصومین(علیهم السلام)