انسان شناسی از دیدگاه بیان السعاده و تطبیق آن در آثار تفسیری آیت الله جوادی آملی

به گزارش مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی در این جلسه که دوشنبه 24 اسفند در سالن کنفرانس امام موسی صدر دانشگاه ادیان و مذاهب با حضور حجت الاسلام دکتر رضا الهی­‌منش به عنوان استاد راهنما، حجت الاسلام احسان فتاحی اردکانی، استاد مشاور و رحمان بوالحسنی در جایگاه استاد داور برگزار شد دانشجو یوسف محمدی عزیزآبادی از پایان نامه اش دفاع کرد.

در چکیده این پایان نامه آمده است: آن گاه که از منظر عرفان به قرآن نگریسته می‌شود به دلیل وسعت و عمق معارف آن، هر کس به قدر ظرف وجودی خود از این بحر عظیم درکی خواهد داشت. این رساله که قطره‌ای ناچیز از اقیانوس بی کران و عمیق معارف قرآن را بازگو می‌کند، به قدر وسع، به جمع بندی و مقایسۀ بیانات دو مفسر و عارف، آیه الله جوادی آملی و مرحوم سلطان محمد گنابادی در باب انسان، پرداخته است که تفاوت‌هایی در بیانات تفسیری و در مسلک و سلوک علمی و عملی ایشان می‌یابیم. آنچه که بیش از هر چیزی جلب نظر می‌نماید، سلوک تفسیری مبتنی بر تأویل از سوی سلطان محمد گنابادی و سلوک عقلی، فلسفی و قرآنی همراه با فهم عرفانی عمیق از سوی آیت الله جوادی آملی می‌باشد. برای نمونه مرحوم گنابادی عموماً آیات پیرامون کمالات انسانی را به مقامات و ولایت معصومین علیهم السلام تأویل می‌کند و این در حالی است که عارف و فیلسوف شهیر شیعی حضرت آیت الله جوادی آملی مبتنی بر دیدگاه قرآنی، فلسفی و عرفانی خود، انسان کامل را در ساختار قرآنی، عرفانی همراه با تحلیل عقلی، تبیین و در نهایت دقت و ظرافت، چینشی بس عظیم از مبانی شیعی ارائه می‌کنند. از این منظر تطبیق این دو سلوک دشوار است. از طرف دیگر تفسیر تأویلی گنابادی پیرامون سیر نزولی و یا آفرینش انسان کمتر به بحث نشسته است. اگر چه نسبت به آیات مرتبط با جایگاه انسان در هستی و آیات مرتبط با سیر صعودی او نکاتی را ارائه کرده است، اما در غالب مباحث، تنها از انسان کامل و تطبیق و تأویل آیات بر ولایت معصومین بحث نموده است و به ساحات وجودی انسان به صورت عام نپرداخته است؛ اما حضرت آیت الله جوادی آملی، آن قدر به مباحث مرتبط با آن پرداخته‌اند که به هیچ عنوان امکان طرح تمامی آن مطالب در یک پایان نامه میسور نیست. از این رو؛ در این پژوهش به تطبیق نظرات دو مفسر در آیات مرتبط با جایگاه انسان در هستی مانند آیات خلافت، امانت، امامت و کرامت پرداخته می‌شود. همچنین مباحثی از جمله تعریف انسان، تصویر مقام امامت و ولایت، رابطه قبول رسالت و ولایت، اقسام ولایت و انسان کامل مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه ها: انسان، انسان کامل، انسان شناسی، تأویل، ولیّ، ولایت.