تحلیل دگردیسی جنگ به جهاد در صدر اسلام (چرایی، چگونگی و پیامدها)

به گزارش روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب، در جلسه دفاعیه‌ای که ‌یکشنبه  29 بهمن در سالن کنفرانس شهید بهشتی دانشگاه ادیان و مذاهب با حضور دکتر محمدمهدی علیمردی به‌عنوان استاد راهنما، دکتر مصطفی جعفرطیاری و دکتر محمد نصیری، اساتید مشاور و دکتر سیدمحمدعلی ایازی، دکتر باقر طالبی دارابی و دکتر مهدی فرمانیان در جایگاه اساتید داور برگزار شد دانشجو نفیسه زروندی از پایان‌نامه‌اش دفاع کرد.

در چکیده این پایان‌نامه آمده است:

جنگ پدیده‌ای است که در طول تاریخ بشری، سابقه طولانی دارد و به‌نوعی همراه همیشگی انسان‌ها بوده است. صفحات تاریخ را که تورق می‌نماییم، حضور دائمی جنگ در نظام اجتماعی را به‌وضوح مشاهده می‌کنیم. ازاین‌رو نمی‌توان چشمان خود را بر این واقعیت تلخ بست، نمی‌توان آن را انکار کرد و یا اینکه چون از آن گریزانیم، آن را مجهول باقی گذاریم. بلکه باید آن را تحلیل کرده و ابعاد مختلف آن را از زوایای گوناگون موردنقد و بررسی قرارداد. یکی از دوره‌هایی که موضوع جنگ در آن بسیار پررنگ بوده است، دوران جاهلیت می‌باشد. زندگی عرب جاهلی، هماره در حال تدارک جنگ سپری می‌شد. او یا به دنبال گرفتن انتقام بود و یا در انتظار آن بود که دیگری از وی انتقام‌جویی نماید. نزاع ميان قبايل بی‌شمار شبه‌جزیره عربی، به‌عنوان يك سنت جاري در ميان اعراب شکل‌گرفته بود و ذهن و جسم آن‌ها را همواره درگیر خویش ساخته بود. گذشته از همراهی زندگی انسان با مسئله جنگ و درگیری، اسلام در سرزمینی متولد شده بود که ویژگی بارز مردمانش جنگ و خونریزی بود؛ بنابراین، به‌هیچ‌وجه نمی‌توانست نسبت به این مسئله خانمان‌سوز حیات انسان، بی‌تفاوت باشد. ازاین‌رو، به‌رغم این‌که سلم و صلح و همزیستی را اصل اولی در زندگی و تعامل با دیگران قرار داد، نسبت به واقعیت موجود جزیره العرب و جهت‌دهی و اصلاح آن نیز وارد اقدام شد. پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) با ارائه راهکارهایی همچون تبلیغ آموزه‌های اسلامی در خصوص ارزش حیات و ارزش انسان و نیز الگوسازی مناسب در موضوع جهاد و ترسیم شرایط و ویژگی‌های آن، زمینه‌ای را فراهم کرد تا افزون بر طرح علمی و نظری جدید، الگوی عملی جدیدی نیز در این زمینه معرفی شود. رسول مکرم اسلام (صلی‌الله علیه و آله) توانست در این رکن از زندگی عرب جاهلی، به‌طور کامل دگرگونی ایجاد نماید و در زمینه‌های بروز جنگ، عوامل پدید آمدن آن، رسالت و اهداف جنگ و … تغییرات جدی و بنیادینی را پدید آورد. چرایی، چگونگی و پیامدهای این حقیقت، مسئله اساسی این پژوهش هست و این همان چیزی است که از آن به دگردیسی و تبدیل جنگ و خونریزی در عرب جاهلی به فریضه مقدس جهاد، یاد می‌شود. تحقیق حاضر، تحقیقی بنیادی و به روش توصیفی و تحلیلی می‌باشد. روش گردآوری داده‌ها، روش کتابخانه‌ای بوده و از منابع تاریخی به‌خصوص کتبی که تاریخ عرب جاهلی و حوادث صدر اسلام را بررسی کرده‌اند، بهره گرفته‌شده است.

واژه‌های کلیدی: اسلام، جاهلیت، جنگ و صلح در اسلام، جهاد، جزیره العرب