مبانی فقهی امنیت در حج از دیدگاه امامیه و حنابله
- نویسنده:
- مجید زجاجی مجرد
- سطح:
- دکتری
به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو مجید زجاجی مجرد با عنوان «مبانی فقهی امنیت در حج از دیدگاه امامیه و حنابله» روز پنجشنبه 14 تیرماه 1397 با حضور حجت‌الاسلام دکتر حسین رجبی به عنوان استاد راهنما، حجج اسلام دکتر رضا اسلامی و مهدی درگاهی به عنوان استادان مشاور و حجج اسلام دکتر حمیدرضا شریعتمداری، سید جعفر صادقی فدکی و دکتر مهدی نوروزی به عنوان استادان داور برگزار شد.
در چکیده این رساله آمده است:
حج عبادتي مناسك‌محور است كه اين تكليف الهي فقط در سرزمين مقدس وحي انجام مي‌شود، از اين رو تحقّق آن، در انجام مناسك و طريقِ به سوي آن، نيازمند امنیت با تمامي اقسام يعني امنیت مالي، جاني، آبرويي و سياسي ميباشد.
مسئله امنیت درحج ابراهيمي، از ديرباز مورد توجه انديشمندان اهل تشيع و تسنن بوده است. متفكران جهان اسلام با الهام از آيات قرآن و احاديث پيامبر(ص) و اهل‌بيت(ع)، به تبيين زواياي امنیت پرداخته‌اند، به گونه‌اي كه با نبود امنیت، حج به نسبت مكلف منتفي مي‌شود.
اين رساله عهده‌دار تبين امنیت بر مبناي دو مذهب اماميه و حنابله ميباشد كه ابتدا به مباني قرآني امنیت هم‌چون آيات 35 ابراهيم، 125 و 126 بقره، 57 قصص، 67 عنكبوت، 91 نمل، 97 مائده، و ديدگاه فقها و مفسران پرداخته و به نحوه استدلال به آيات اشاره نموده و سپس به مباني روایي امنیت هم‌چون روايت حفض كناسي و هشام بن حكم و حديث ابي‌داوود و حديث احمد بن حنبل، به بحث امنیت در حج اشاره شده و در اين رابطه به بيان استدلال فقها به اين روايات پرداخته شده است.
در ادامه به بيان مباني عقل در امنیت هم‌چون تكليف ما لايطاق، ما لا يتم الواجب الا به فهو واجب، الامتناع بالاختيار لا ينافي الاختيار و قاعده اهم، و نحوه ارتباط آن‌ها با مسئله امنیت بيان گرديده و هم‌چنين به امنیت بر اساس استدلال فقهي در حج اشاره نموده هم‌چون قاعده لا‌ضرر، عسر و حرج و ضمان «قاعده اتلاف و لا يطل دم امري المسلم» و سد ذرايع، و استدلال فقهي به استطاعت از ديدگاه حنابله، و در ادامه به بيان فروعات فقهي بنا بر هر دو مذهب اماميه و حنابله اشاره شده و در نهايت، آثار حقوقي سلب امنیت در ايران و عربستان را بيان نموده و الزام به «اصل آزادي رفت‌وآمد»، «اصل سرزميني بودن حاكميت»، «اصل مسئوليت پذيرندگي»، بر مبناي حقوق بين‌الملل، براي دولت ميزبان و ارسال كننده ميهمان را متذكر گرديده است. به هر حال به اين نتيجه رسيديم كه احراز امنیت در مكه و بيت‌الله و حج، لازم بوده و بدون امنیت، حج منتفي ميباشد. لذا ايجاد امنیت از وظایف مردم و حاكم اسلامي بوده و در صورت سلب امنیت، جبران خسارت وارده به عهده عامل سلب امنیت خواهد بود. در پايان رساله چهار پيشنهاد اساسي جهت تحقق اهداف رساله، هم‌چون روشن نمودن افكار مسلمانان و ايجاد دادگاه بين‌المللي جهت جبران خسارت از ارتكاب عوامل سلب امنیت پيشنهاد گرديده است.