تحليل سير تاريخي همزيستي مسالمت آميز ائمه با پيروان ساير مذاهب

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو احمد متقی‌زاده که با عنوان «تحليل سير تاريخي همزيستي مسالمت‌آميز ائمه با پيروان ساير مذاهب» روز شنبه ششم مردادماه 1397 برگزار شد، دکتر صفری فروشانی به عنوان استاد راهنما، دکتر آقانوری و دکتر داداش‌نژاد به عنوان استادان مشاور و حجج اسلام دکتر مطهری، دکتری جباری و دکتر امداد توران به عنوان استادان داور حضور داشتند.

در چکیده این رساله آمده است:

این پژوهش بر آن است که رفتار اجتماعی ائمه اثنی عشری را از روایات و گزارش های تاریخی شناسایی و مصادیق همزیستی اجتماعی آنان با پیروان سایر مذاهب را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد، همزیستی مسالمت‌آمیز یک رفتار جامعه پسند در مقابل رفتار جامعه گریز است و مفهومی است که با مفاهیم امنیت، وفاداری به عهد و پیمان، وحدت و رحمت، قابل‌جمعو با مفاهیم متقابل آن‌ها، یعنی نا امنی، عدم پای بندی به تعهدات، تفرقه، سوء اخلاق، کینه‌توزی، ناسازگار و غیرقابل‌جمع می باشد.

مسئله همزیستی ائمه (ع) با پیروان سایر مذاهب اسلامی، به عنوان یک تجربه تاریخی و سیره اجتماعی آنان می تواند از لحاظ نظری راهکار و راهبردی جهت کاهش حجم مشکلات فکری و الگویی جهت کاهش تفرقه موجود و تقویت روحیه مسالمت‌آمیزبین مسلمین باشد.

رفتار اجتماعی ائمه (ع) با پیروان سایر مذاهب در سیر تاریخحضور (260- 11 ق) در رابطه با خلفا و دستگاه خلافت نسبت به سه خلیفه نخست بر اساس صبر و مدارا، رفتای مسالمت آمیز، نسبت به خلفای بنی امیه ضمن تبری از آنان به جهت مصلحت اقوا همزیستی اضطراری و نسبت به خلفای بنی مروان و بنی عباس ضمن تقیه با درجه ای ضعیف تر از قبل همزیستی اضطراری داشتند و با و جریان های سیاسی، جریان های فقهی و جریان های کلامی و همچنین عامه پیروان سایر مذاهب اصل اولیه همزیستی مسالمت آمیز بوده است، چنانچه رفتار ائمه (ع) با مؤمنین بر اساس محبت، با مسلمین بر اساس رحمت و اخوت دینی، با پیروان ادیان دیگر بر اساس توحید، با کفار بر اساس وفاداری به عهد پیمان و ظالمین ضمن تبری به جهت مصلحت اقوا تقیه با درجات شدت و ضعف همزیستی اضطراری داشته اند.

سیره همزیستی ائمه (ع) مبتنی بر علم کامل به دین، علاقه وافر به توصیه های دین و تحمل پذیری در شنیدن نظر مخالف، هیچ‌گاه به معنای دست برداشتن از حق و حق دانستن قول یا رفتار طرف مقابل نبوده بلکه مبتنی بر عمل به قرآن، سنت نبوی (ص) و بنای عقلا، بوده و با هر کس و هر جریانی که عالمانه موجب فساد و ظلم در دین و جامعه می شدند از آن ها تبری می نمودند و تلاش اجتماعی آنان از یکسو سوی هدایت و معرفت افزایی مسلمین و از سوی دیگر اصلاح وضع موجود یعنی کاهش تفرقه، عداوت و خشونت و ترویج اخلاق نبوی در جوامع اسلامی بوده است.

این نوشتار با روش تاریخی گزارش ها و روایات مرتبط با مسئله را از خلال کتب تاریخی و رواییجهت تبیین مسئله، از منابع متقدم، متأخر و معاصر، جمع‌آوري و با توجه به بستر فرهنگی، سیاسی هر دوره تاریخی آن دسته روایات و گزارش هایی که میزان صحت آن ها دارای سازگاری درون‌متنی و زمینه برون متنی است، با سیره قطعی و صریح ائمه (ع) مخالفت نداشته اند و مورخان مشهور و محدثین معروف نه تنها با آن ها مخالفت نکرده اند بلکه در مباحث و تحقیقات خود به آن ها استناد نموده اندبا توجه به قرینه عقلایی به آن ها اعتنا و اطمینان شده به عنوان دلیل مورد استناد قرار گرفته شده است.