تحلیل و بررسی تفاسیر جدید از فلسفه دین کانت و تأثیر آن بر الاهیات

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو مصطفی صالحی اردکانی با عنوان «تحلیل و بررسی تفاسیر جدید از فلسفه دین کانت و تأثیر آن بر الاهیات»، دکتر احمدرضا مفتاح به عنوان استاد راهنما، دکتر محمد لگنهاوزن و دکتر الله‌کرم کرمی‌پور به عنوان استادان مشاور و دکتر حسن قنبری، دکتر یوسف دانشور و سرکار خانم دکتر نعیمه پورمحمدی به عنوان استادان داور حضور داشتند.

در چکیده این رساله آمده است:‌

پاسخ به این سؤال که آیا دین، نقشی سازنده و مهم در نظام فلسفی کانت ایفا می­کند یا اینکه تنها مسئله­ ای فرعی است، از دیرباز مورد اهتمام کانت­پژوهان بوده است. آنها اگرچه رویکرد یکسانی در تفسیر مدعیات الاهیاتی و دینی کانت نداشته­اند، اما عموما با تمرکز بر محتوای نقد عقل محض و نتیجه‌ی طبیعی آن، که همانا نفی امکان معرفت نظری به خداست، تأثیر او را بر این حوزه منفی برآورد کرده­اند. با وجود این، ازحدود سه دهه‌ی گذشته، در کشورهای انگلیسی زبان، موج تفسیری جدیدی ظهور کرده، که سعی در به چالش کشیدن این نگاه رایج دارد. طرفداران این موج جدید(تفاسیر ایجابی)، برخلاف طرفداران تفاسیر سنتی، دیدگاه و یا حتی روش واحدی در مطالعه‌ آثار کانت ندارند، اما همگی بر این واقعیت متفق­اند که بررسی نظام­مند وهمه جانبه‌ی آثار کانت، اعم از فلسفی و غیر فلسفی، برای به دست آوردن دیدگاه واقعی او درباره‌ی دین و الاهیات لازم است. نتیجه مشترک تلاش­های تفسیری آنان، این مدعاست که رویکرد کانت به دین و الهیات ایجابی و اصلاحی بوده است. جریان تفسیری رایج، که توسط کانت‌پژوهان مطرحی چون استفن پامکوییست و کریس ال. فایرستون رهبری می‌شود، بر تجربه‌ی عرفانی و معرفت پیشین به خدا تاکید دارد و نشان داده است که برخلاف برداشت‌های تحویل‌گرایانه‌ی رایج، دین کانت مساوی با اخلاق نیست. در سایه‌ی بررسی‌های سیستماتیک و منظرمند این دانشمندان، آثاری چون دین در حدود عقل محض، رؤیاهای یک بیننده‌ی ارواح، اثر منتشر شده‌ی بعد از مرگ و … بار دیگر مورد توجه و بازخوانی قرار گرفته‌اند. مبتنی بر این مطالعات، کانت با بسیاری از آموزه‌های مهم مسیحی، چون فیض، نزدیکی ملکوت خدا و اهمیت کلیسا، همدل است.