کنترل اجتماعی از دیدگاه فقه امامیه و شافعیه

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو خدیجه مهدوی همپا با عنوان «کنترل اجتماعی از دیدگاه فقه امامیه و شافعیه»، حجج اسلام دکتر محمد داوری و دکتر رضا اسلامی به عنوان استادان راهنما، دکتر مهدی نوروزی و دکتر سید سجاد موسوی به عنوان استادان مشاور و حجج اسلام دکتر سید جعفر صادقی فدکی، دکتر محمد رسول آهنگران و دکتر ابراهیم قاسمی به عنوان استادان داور حضور داشتند.

در چکیده این رساله آمده است:

بقای هر جامعه به نظم و ثبات بستگی دارد. جامعه‌شناسان برای تحقق این هدف، مکانیسیم «کنترل اجتماعی» به معنای تنظیم روابط، هم‌نوایی اعضای جامعه با ارزش‌ها، و مقررات جامعه و پیشگیری از ناهنجاری‌ها را ارائه داده‌اند. فقه اسلامی نیز برای اداره جامعه، متکفل بیان هنجارها و قواعد رفتاری در صحنه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی است و این پژوهش، به روش کتابخانه‌ای و ماهیت توصیفی ـ تحلیلی با مطالعه تطبیقی و میان‌رشته‌ای فقه و جامعه‌شناسی، در صدد پاسخ‌گویی به این پرسش است که چه راه‌کارها و مکانیسم‌هایی توسط فقهای امامیه و شافعیه برای کنترل آسیب‌های اجتماعی ارائه شده است؟ در پی‌جویی به این پرسش، فرایندهایی در فقه مورد بررسی قرار گرفت که با مکانیزم‌های کنترل اجتماعی هم‌سویی داشته و دارای اثرگذاری فراگیر می‌باشد؛ مبنای وحیانی فقه، توجه به تمام ابعاد مادی و معنوی وجود انسان و نیازهای فردی و اجتماعی بشر، امتیازی است که بر اساس آن «نظام کنترلی فقه» طراحی و به منصه ظهور رسیده است. از نتایج این تحقیق می‌توان به پاسخ نظام فقهی در جهت نظم و ثبات، رشد و سعادت‌مند کردن انسان‌ها و جامعه به وسیله راه‌کارهای کنترل درونی، بیرونی، و از طریق سازوکارهای پیشینی هم‌چون عبادات و پسینی همانند حدود، دیات، قصاص، تعزیرات شرعی و کفّارات و با نظارت عمومی امر به معروف و نهی از منکر تأکید کرد. تبیین سازوکار فقه در هم‌افزایی علمی، راه نوینی است که بررسی نظری آن، زمینه‌ساز ظهور همکاری عملی بین این دانش‌ها است.