اخلاق فرجام شناسانه؛ مقایسه اخلاق معطوف به آخرت در شیعه و کاتولیک

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو رضا کاظمی راد با عنوان «اخلاق فرجام‌شناسانه؛ مقایسه اخلاق معطوف به آخرت در شیعه و کاتولیک»، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهراب صادق‌نیا به عنوان استاد راهنما، دکتر احمدرضا مفتاح و دکتر سید محمدرضا حجازی به عنوان استادان مشاور و حجج اسلام دکتر حمیدرضا شریعتمداری، دکتر محمدتقی انصاری‌پور و دکتر محمد جاودان به عنوان استادان داور حضور داشتند.

در چکیده این رساله آمده است:

اخلاقیات و تعالیم اخلاقی بخش عمده‌ای از محتوای ادیان اعم از الهی و غیرالهی را در بر می‌گیرند. این موضوع در ادیان ابراهیمی به‌ویژه اسلام و مسیحیت جنبه بسیار پررنگی دارد. آن‌چه پیش روی یک فرد مسلمان شیعی و مسیحی کاتولیک قرار دارد از یک سو مجموعه‌ای از تعالیم و آموزه‌های اخلاقی و از طرف دیگر باور به آموزه‌هایی دیگر از جمله آخرت است. وقتی این دو مقوله یعنی اخلاق و آخرت را در کنار هم قرار می‌دهیم، از چند جنبه به رابطه معناداری میان آن‌ها پی می‌بریم. درست است که آخرت در شیعه با آخرت در مسیحیت از جهات متعدده‌ای متفاوت است اما برخی امور از جمله رستاخیز مردگان، داوری اعمال، محاسبه و … میان آن‌ها مشترک است. همین امر سبب می‌شود تا ما را به اشتراکاتی در خصوص رابطه اخلاق و آخرت در این دو مذهب سوق دهد. این رساله در پی تبیین رابطه اخلاق و آخرت در این دو مذهب به روش کتابخانه‌ای، مطالعه اسناد و تحلیل محتوا است. نهایتاً آن‌چه از تحقیق در این خصوص به دست آمد، این است که در هر دو مذهب، آخرت در سه حوزه معنا، انگیزه و غایت‌بخشی بر آخرت تأثیر دارد. به این معنا که معناداری برخی از گزاره‌های اخلاقی به وجود آخرت بستگی دارد. هم‌چنین آخرت کارکرد انگیزه‌بخشی به فرد برای زیست اخلاقی دارد و نهایتاً این‌که آخرت به فعل اخلاقی فرد در دنیا غایت می‌بخشد. تفاوت‌های دو مذهب در این حوزه نیز چنین است که اخلاق شیعی، عمل‌محور است و بر ممارست دائمی اخلاقی تأکید دارد، اما اخلاق مسیحیت کاتولیک بیشتر فضیلت‌محور است. هم‌چنین در تشیع به وسیله «مرگ» بر اخلاق آخرت‌شناسانه تأکید می‌شود. به تعبیر دقیق‌تر، در شیعه با توجه و با تأکید بر مفاهیمی مانند مرگ، محاسبه، داوری، عقاب و پاداش این اخلاق نمود بیشتری پیدا می‌کند اما در مسیحیت کاتولیک اخلاق آخرت‌شناسانه با سه مؤلفه ذکر شده در رساله یعنی معنا، انگیزه و غایت، خود را در مفهوم نجات (نه عذاب و حساب و کتاب) نشان می‌دهد. یعنی اخلاقی زیستن برای رسیدن به نجات است.