بررسی تحلیلی عرفان شمس الدین دیلمی عارف گمنام قرن ششم

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو سعید کریمی با عنوان «بررسی تحلیلی عرفان شمس‌الدین دیلمی عارف گمنان قرن ششم هجری قمری با تأکید بر تفسیر عرفانی او، تصدیق المعارف»، دکتر نصرالله پورجوادی به عنوان استادان راهنما، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا الهی‌منش و دکتر محمد سوری به عنوان استاد مشاور و دکتر دادبه، دکتر رحمان بوالحسنی و دکتر وحید محمودی به عنوان استادان داور حضور داشتند.

در چکیده این رساله آمده است:

یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های عرفانی همدان در قرن ششم که وارث سنتی 300 ساله از تصوف منطقه مهم جبال است و به دلایلی نامعلوم گمنام مانده، شمس‌الدین محمد بن عبدالملک دیلمی است.

شمس‌الدین دیلمی (525-593؟) احتمالاً در همدان به دنیا آمد و با شور و شوقی که به فراگیری علم داشت، خیلی زود پای در جاده علم‌آموزی نهاد و فقه و اصول و حدیث و قرآن و کلام را آموخت. او در ابتدا دشمن صوفیه بود و آن‌ها را گمراه می‌دانست و در رد آنان آثاری نوشت. اما ناگهان دچار تحول روحی شد و به پیری به نام سدیدالدین ابوالفخر همدانی دست ارادت داد و به تألیف و تبیین و توضیح مسائل و موضوعات تصوف و رد اشکالاتی که بر صوفیه گرفته می‌شد، پرداخت و آثار متعددی در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی از تفسیر و کلام و عرفان پدید آورد.

مهم‌ترین اثر شمس‌الدین دیلمی تصدیق المعارف نام دارد که تفسیری بر آیات منتخب قرآن است و به قصد مسلح کردن صوفیه در مقابل آفات متعدد نفسانی و راهنمایی برای هدایت ایشان نوشته شده است. به خاطر اهمیت زیادی که این تفسیر در معرفی زندگی و اندیشه دیلمی دارد و گمنام مانده، در این تحقیق به عنوان اساس کار قرار گرفته و اندیشه‌های مختلف دیلمی اعم از انسان‌شناسی و خداشناسی و معرفت‌شناسی و نظرات او درباره عرفان عملی مورد بررسی قرار گرفته است. دیلمی در زمینه انسان‌شناسی و خداشناسی دست به نوآوری زده و نفس را اساس وجود آدمی دانسته که با تربیت آن و پیراستنش از رذایل اخلاقی و رعایت اصول شریعت و قوانین طریقت و خدمت به پیری باتجربه می‌توان به تجربه معاینه و مشاهده حق تعالی رسید و توحید حقیقی را ادراک کرد.