موانع اخلاقی زیستن در نهج البلاغه

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو طاهره محمدیان با عنوان «موانع اخلاقی زیستن در نهج‌البلاغه»، دکتر احمدرضا مفتاح به عنوان استاد راهنما، دکتر علی بیات و دکتر مهدی اخوان به عنوان استادان مشاور و حجج اسلام دکتر حمیدرضا شریعتمداری، دکتر مهراب صادق‌نیا و دکتر بهروز حدادی به عنوان استادان داور حضور داشتند.

در چکیده این رساله آمده است:

یکی از پرسش‌های مهم درباره اخلاقی‌زیستن این است که چرا انسان‌ها به صرف اراده به اخلاقی‌زیستن نمی‌توانند اخلاقی زندگی کنند؟ به عبارت دیگر، چرا اخلاقی‌زیستن دشوار است؟ این‌جاست که بحث از موانع اخلاقی‌زیستن به میان می‌آید. اما موانع اخلاقی‌زیستن چیستند؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان گفت که موانع اخلاقی‌زیستن  به دو قسم تقسیم می‌شوند: بیرونی و درونی. در این رساله، ما از موانع درونی به موانع روان‌شناختی تعبیر و آن‌ها را به دو قسم تقسیم کرده‌ایم: معرفتی و غیرمعرفتی. در سخنان امام علی(علیه السلام) و پولس بر اهمیت موانع اخلاقی‌زیستن به‌ویژه موانع درونی آن بسیار تأکید شده و از آن‌ها بسیار سخن رفته است. از همین رو، هدف‌مان در این رساله این است که با روشی توصیفی ـ تحلیلی در آموزه‌ها و فرموده‌های اخلاقی مندرج در نهج‌البلاغه و رساله‌های پولس، موانع روان‌شناختی اخلاقی‌زیستن را کشف، استخراج و استنباط کنیم. با کاوش در نهج‌البلاغه و رساله‌های پولس می‌توان دریافت که اموری چون عدم کفّ نفس، خودگزینی و دیگرفرمانروایی و رذایل ناظر به آن‌ها چون حرص، طمع، خشم، بخل، حسد و ریا موانعِ  غیرمعرفتی اخلاقی‌زیستن‌اند و اموری چون جهل، فریب (دنیا، ابلیس، هوی و شهوت)، عجب، تعصب و جزم و جمود، موانعِ معرفتی اخلاقی‌زیستن به شمار می‌آیند. با توجه به سخنان امام (علیه السلام)، جهل بزرگ‌ترین مانع معرفتی و غیرمعرفتی اخلاقی‌زیستن است؛ از آن رو مانع معرفتی است که در مقابل «حلم» قرار دارد و از آن رو مانعِ غیرمعرفتی است که در مقابل «عقل» است. با توجه به سخنان پولس، بی‌ایمانی و زیستن بر حسب جسم به طور کلی بزرگ‌ترین مانع اخلاقی‌زیستن است و زیستن بر حسب جسم، پیامدهایی دارد که از میان آن‌ها «عجب» بزرگ‌ترین مانع  معرفتی و «طمع» بزرگ‌ترین مانع غیرمعرفتی اخلاقی‌زیستن است.