نقش هیئت های مذهبی در تحولات سیاسی اجتماعی شهر کرمان از 1304 تا 1395 شمسی

در جلسه دفاع از رساله دکتری احمد یعقوبی دانشجوی رشته تاریخ تشیع اثنی‌عشری با عنوان «نقش هیئت‌های مذهبی در تحولات سیاسی اجتماعی شهر کرمان از 1304 تا 1395 شمسی»، دکتر اصغر منتظرالقائم به عنوان استاد راهنما، دکتر محمدعلی چلونگر به عنوان استاد مشاور و حجج اسلام دکتر مهراب صادق‌نیا، دکتر محمد زرقانی و دکتر محمد محمدی مظفر به عنوان استادان داور حضور داشتند.

در چکیده این رساله آمده است:

با شهادت امام حسین علیه‌السلام در روز عاشورای سال 61 قمری مجالس عزاداری برای زنده نگه داشتن نهضت کربلا برگزار می‌شد و در روزگار آل‌بویه به گونه‌ای رسمی در بغداد در روز عاشورا دسته‌های عزاداری راه‌اندازی شدند و با روی کار آمدن دولت صفویه مراسم عزاداری در اشکال روضه‌خوانی، نوحه‌خوانی، واقعه‌خوانی، مرثیه‌سرایی و سینه‌زنی در قالب اجتماعات وسیع، شکل فراگیری به خود گرفت. شهر کرمان نیز در دوره حکمرانی گنجعلی خان دارای دسته‌های عزاداری مراسم عاشورا بوده است. در دوران قاجار با تأسیس تکیه دولت و حمایت شاهان قاجار از مراسم عاشورا عزاداری گسترش زیادی پیدا کرد و هیئت‌های مذهبی تشکیل شدند و در عصر مشروطه نقش قابل توجهی در اداره امور سیاسی کشور ایفا نمودند. در این زمینه در کرمان هم هیئت‌های مذهبی پس از شکل‌گیری، مجالس عزاداری برگزار نمودند ولی در عصر پهلوی اول فعالیت هیئت‌های مذهبی محدود و ممنوع شد اما از عصر پهلوی دوم ابتدای کار، فعالیت هیئت‌های مذهبی آزاد بود ولی از کودتای 28 مرداد سال 1332 شمسی علی‌الخصوص بعد از قیام پانزده خرداد سال 1342 شمسی همه فعالیت‌های مذهبی محدود شدند ولی با پیروزی انقلاب اسلامی عصر شکوفایی هیئت‌های مذهبی نمودار شد و از لحاظ کمی بر تعداد این هیئت‌ها افزوده شد و بعضی از این هیئت‌ها در بعد کیفی رشد قابل ملاحظه‌ای داشتند. نگارنده در این پژوهش تلاش نموده با تکیه بر منابع و مآخذ مکتوب و مصاحبه میدانی با مدیران و دست‌اندرکاران هیئت‌های مذهبی و انسان‌های شاخص سیاسی و فرهنگی نقش و تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هیئت‌های مذهبی شهر کرمان را از سال 1304 شمسی آغاز سلطنت پهلوی اول تا سال 1395 شمسی را مورد بحث و بررسی قرار دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی توصیفی و پدیدارشناسانه خود قصد دارد تا با شناخت صحیح از عمل‌کرد اعضای هیئت امنا و مداحان هیئت‌های مذهبی نقاط قوت و ضعف آنها را شناسایی نموده و در زمینه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مورد بهره‌برداری قرار دهد که در این زمینه مشخص گردید که هیئت‌های مذهبی در تغییر نگرش مردم در فضای سیاسی تأثیرگذار بودند و زمینه مشارکت مردم را در دگرگونی‌های اجتماعی فراهم کردند و در تغییر و تحولات فرهنگی شهر کرمان مؤثر بودند.