شب‌زنده‌داری در رمضان، مرکب راهوار رسیدن به قرب الهی است

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مصطفی جعفرطیاری قائم‌مقام ریاست دانشگاه ادیان و مذاهب در ابتدای گفتگوی خود با روابط عمومی دانشگاه گفت: همه ماه‌ها متعلق به خداوند متعال است؛ اما از بین تمام ماه‌های سال فقط ماه‌ مبارک رمضان و ماه رجب، به عنوان شهرالله و ماه خدا مطرح شده است. زیرا ماه مبارک رمضان یک ماه استثنایی است. ماه رمضان به خاطر ویژگی‌های منحصر به فرد آن به عنوان ماه خدا تلقی شده است. این ماه سرشار از برکت و رحمت الهی است. ماهی است که شب قدر در آن قرار دارد. شب قدری که از هزار ماه بهتر و برتر است. روزهای این ماه برترین روزها، شب­های آن برترین شب­ها و ساعات و لحظات آن برترین ساعات و لحظات است. این ماه از آن جایگاه بسیار بلندی برخوردار است که قرآن در آن، نازل شده است. روزه واجب که یکی از مهم‌ترین عبادات است، به ماه رمضان اختصاص یافته است.

معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه ادیان و مذاهب در ادامه گفت: ماه رمضان ماهی است که خدای متعال، مؤمنان را به یک میهمانی خاص دعوت کرده است. میزبان و مهماندار آن خدای رئوف و بخشنده است. سفره این میهمانی بسیار گسترده و سرشار از نعمت­های الهی است. تمام موانع ورود به این ضیافت، برطرف شده و همه زمینه‌ها و مقتضیات شرکت در این ضیافت الهی فراهم شده است. شیاطین در غل و زنجیرند، درهای دوزخ بسته و درهای بهشت گشوده است. پاداش کارهای نیک با ضریب بسیار بالا محاسبه می‌شود. ثواب تلاوت هر آیه از قرآن، برابر با ختم کل قرآن به حساب می‌آید. نه تنها انجام افعال واجب و مستحب و هر کار خیر، عبادت است؛ بلکه خواب و نفس کشیدن نیز عبادت است.

وی افزود: بسیار شایسته و بایسته است که با عزمی راسخ و همتی بلند و تلاشی خستگی‌ناپذیر در این ضیافت الهی شرکت کرد و بر سر سفره آن نشست و نهایت بهره را برد. در رتبه نخست می‌بایست با توبه و استغفار به پاک‌سازی از ناپاکی‌ها و ظلمت‌های حاصل از اعمال ناشایست پرداخت. بدیهی است که فقط پیامبران و پیشوایان معصوم، از هرگونه گناه و خطا و لغزش محفوظند؛ بنابراین، دیگران مصون از آن‌ها نیستند ولذا محتاج توبه و تطهیرند. البته توبه و تطهیر، مراتبی دارد و نسبت به افراد مختلف، متفاوت است.

در رتبه دوم، پرهیز از مفطرات جای دارد. روزه‌دار نه‌تنها باید از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و سایر مفطرات بپرهیزد؛ بلکه باید چشم و گوش و سایر اعضایش نیز روزه‌دار بوده و از هرگونه گناه و کار ناشایست امساک نماید.

این عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در ادامه گفت: مهم‌تر از همه، روزه‌داری قلب و دل است. در این مرحله، روزه‌دار دل خود را از همه نیات پلید و ناپسند شیطانی بازمی‌دارد و از آن‌ها امساک می‌کند؛ زیرا بر اساس آموزه‌های دینی، قلب، حرم امن الهی است و نباید غیر از خدا در آن چیزی قرار گیرد. در این مرحله است که می‌توان با دلی پاک و نیت‌هایی خالص در درگاه الهی دست به دعا برداشت و برآوردن حوائج فردی و اجتماعی، مادی و معنوی، و غیر آن را طلب کرد. گرچه تمام لحظات ماه مبارک غنیمت است؛ اما ظرفیت و فرصت سحرهای ماه رمضان، منحصر به فرد است؛ زیرا شب‌زنده‌داری از ویژگی‌های خاصی برخوردار است. طبق احادیث، وصول و رسیدن به مقامات قرب الهی، سفری است که فقط با مَرکَبِ راهوار شب‌زنده‌داری میسر می‌شود. بدیهی است که کارایی و راهواری مرکب سحر ماه رمضان، به‌ویژه شب‌های قدر غیر قابل تصور است.

قائم‌مقام ریاست دانشگاه سپس به سومین مرتبه از توبه اشاره کرد و گفت: در رتبه سوم، نوبت به انجام کارهای نیک می‌رسد؛ اعم از تلاوت قرآن، نمازهای مستحبی، صدقه دادن، اطعام و افطاری به مستمندان، صله ارحام، دستگیری تهیدستان و هرگونه کار خیر. در این حالت است که روزه‌دار می‌تواند وجود و همه دارایی‌های خویش را از آسیب خسران و زیان غیر قابل جبران نگه دارد؛ چراکه همه انسان‌ها در خسران و زیان هستند، مگر آنان که دارای ایمان و اعمال شایسته باشند و دیگران را به حق و بردباری سفارش کنند. شخص روزه‌دار که با توبه، ظاهر و باطنش را پاک و تطهیر نموده و از هرگونه مفطر و گناه امساک کرده و هیچ تکلیف واجب از او ترک نشده و افزون بر آن، به انجام نوافل و مستحبات و کارهای خیر پرداخته است، می‌تواند به مقامات نورانیِ الهی دست یازد که چشم او چشم خدایی، گوش او گوش خدایی شود، بلکه تمام اعضا و جوارحش خدایی گردد. در این صورت است که به صورت کامل، تحت پوشش ولایت الهی قرار می‌گیرد و از تمام ظلمات و انواع تاریکی‌ها رهایی می‌یابد و یکپارچه، نورانی و منور می‌شود.

دکتر جعفرطیاری هم‌چنین افزود: ماه مبارک دارای آثار و ثمرات بی‌شمار است، اعم از فردی و اجتماعی، مادی و معنوی، بهداشتی و اقتصادی، دنیوی و اخروی و غیر آن. اما سرآمد آن‌ها، تهذیب نفس، خودسازی و دست‌یابی به مقامات پرهیزکاری و پارسایی است. لذا شایسته و بایسته است که از فرصت طلایی و ظرفیت استثنایی این ماه نهایت بهره‌برداری را داشت و آن را غنیمت شمرد و به هیچ وجه از آن غافل نشد.

وی در پایان گفت: بدبخت و زیان‌کار، آن کسی است که خود را از این ضیافت الهی محروم سازد و با عدم توبه از گذشته و عدم تطهیر از کدورت‌های گناهان و ... با دست خویش از تحت پوشش ولایت الهی خارج شود و زیر سلطه ولایت و سرپرستی شیطان قرار گیرد. اگر فرد در این وضعیت متنبه نشود و به فکر چاره‌جویی و رهایی از دام شیطان نیفتد، بلکه با پیروی از هواهای نفسانی به انباشت گناه بپردازد، به صورت کامل تحت ولایت شیطان قرار می‌گیرد. در این حالت، شیطان در تمام وجودش رسوخ و لانه کرده و ظاهر و باطنش، تمام اعضا و جوارحش را در اختیار می‌گیرد و به عنوان ابزار از آن‌ها سوء‌استفاده می‌کند.