دفاع از پایان‌نامه امامت در اصول کافی با تکیه بر شرح مجلسی در مرآه العقول 

با حضور جمعی از اساتید و دانشجویان از پایان‌نامه کارشناسی ارشد با عنوان «امامت در اصول کافی با تکیه بر شرح مجلسی در مرآه العقول» دفاع شد.

به گزارش گروه تأمین اخبار و اطلاعات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، در این جلسه دانشجو شهناز صفربیگی از پایان‌نامه خود با عنوان «امامت در اصول کافی با تکیه بر شرح مجلسی در مرآه العقول» دفاع کرد. دکتر نعیمه پورمحمدی استاد راهنما و حجت الاسلام و المسلمین دکتر ملک مکان استاد مشاور این پایان‌نامه بودند و حجت الاسلام و المسلمین دکتر ربانی داوری این اثر را بر عهده داشت.

در ابتدای جلسه شهناز صفربیگی خلاصه‌ای از پایان‌نامه خود را ارائه داد و سپس حجت الاسلام و المسلمین دکتر ربانی داوری این اثر را آغاز نمود و بیان داشت: موضوع خوبی برای این کار انتخاب شده و این پایان‌نامه یک کار ارزشی است که زحمت زیادی برای آن کشیده شده است به خصوص در فصل سوم که به ائمه (ع) پرداخته شده است.

وی افزود: با این حال ایراداتی هم به کار وارد است از جمله این‌که عنوان به خوبی روشن نشده و کمی ابهام دارد همچنین سوال اصلی رساله همان عنوان است و ابهامی که در مورد عنوان مطرح شد، در مورد سوال اصلی نیز وجود دارد.

وی با اشاره به بحث فرضیات پایان‌نامه تصریح کرد: در کارهای توصیفی نیازی به ارائه فرضیه نیست درحالی‌که در این رساله 5 فرضیه مطرح شده که نیازی به اثبات نداشته‌اند، در بخش‌هایی از رساله نیز تیترهایی آورده شده که ذیل آن هیچ مطلبی بیان نشده است از جمله شئون امام یا مقامات امام و…، پیشینه تحقیق هم ناقص بوده و باید مطالب بیشتری در آن ذکر می‌شد.

استاد داور این پایان‌نامه تأکید کرد: در صفحه 12 رساله یک حدیث از اصول کافی به عنوان تعریف امامت ذکر شده که در این مورد باید گفت حدیث را نمی‌توان به عنوان یک تعریف ارائه کرد، همچنین در بحث امامت بدون این‌که تعریفی از امامت صورت گیرد، آورده شده که «همانگونه که از تعاریف مشخص می‌شود» که باید گفت وقتی تعریفی ارائه شده آوردن این مطلب درست نیست.

وی خاطر نشان کرد: برخی از مطالب پایان‌نامه تناقض دارد و درفصل سوم هم هیچ مطلبی از مرأه العقول ذکر نشده که این امر بر خلاف عنوان است، اغلاط تایپی نیز بسیار زیاد بوده و پاورقی‌ها به یک شیوه نگارش نیافته‌اند.

پس از سخنان استاد داور، شهناز صفربیگی ضمن تشکر از داوری منصفانه استاد داور گفت: در مورد این‌که چرا در فصل سوم از کتاب مرآه العقول استفاده نشده، باید بگویم که در این کتاب هیچ مطلب کلامی در رابطه با امامت وجود ندارد و مطالبی که ذکر شده تاریخی است، در مورد پیشینه تحقیق نیز باید مطالب کامل‌تری آورده می‌شد که این امر صورت نگرفته است و اشکال وارد است.

سپس حجت الاسلام و المسلمین دکتر ملک مکان با اشاره به این‌که دانشجو نهایت تلاش خود را کرده است، گفت: اصل بحث در رساله به سر و سامان رسیده و در مورد سوال‌های اصلی و فرعی و پیشینیه تحقیق نیز باید گفت که نگارش این مطالب تقریبا منسوخ شده و یک توضیح کلی در این رابطه در 2 تا 3 صفحه کفایت می‌کند و این ایراد مهمی نیست.

وی ادامه داد: در مورد این‌که در فصل سوم از کتاب مرآه العقول استفاده نشده هم همانطور که بیان شده در این کتاب بحث‌های تاریخی ذکر شده نه بحث‌های کلامی، در مورد تعریف امامت هم باید گفت که تعاریف آورده شده تعاریفی است که از احادیث استخراج شده که این امر مرسوم است.

در پایان دکتر نعیمه پورمحمدی، استاد راهنمای این پایان‌نامه خاطرنشان کرد: کار مهمی که در رساله انجام شده و بسیار مهم است، تقویت خط کلام نقلی روایات است، زحمت زیادی برای رساله کشیده شده و برای یافتن ساختار امامت در مباحث کلامی به منابع بسیاری رجوع شده است، همچنین نحوه نگارش رساله خوب و روان بوده و به خوبی به روایت مباحث پرداخته شده است.

در ذیل چکیده این پایان‌نامه ارائه می‌گردد.

چکیده:

رساله حاضر موضوع امامت در اصول کافی با تأکید بر شرح علامه مجلسی در مرآه العقول را مورد بررسی قرار داده است.

سیر بحث در رساله به گونه‌ای است که در آغاز مطالبی در مورد اهمیت اصول کافی، مرآه العقول و شخصیت کلینی و علامه مجلسی بیان شده تا بتوان امامت را از دیدگاه آنان بررسی کرد.

اساس رساله حاضر بر بیان امامت عامه،جایگاه، شئون،  اوصاف امامت و امامت خاصه است.

در «اصول کافی و مرآه العقول»،امامت زمام دین، صلاح دنیا و عزت مؤمنان و بنیاد بالنده اسلام است.

امامت از اصول دین است و امام ریاست امور دینی مردم را بر اساس قاعده لطف بر عهده دارد. نگارنده بر این باوراست که اگر چه لطف بعد از کلینی مطرح شده است اما قبلا در کافی آمده است.

ولایت تشریعی امام نیز مراتبی دارد از جمله: دریافت، بیان و اجرای احکام و حدود، اما درشرایطی برای پیشگیری از زیان، امام ویارانش تقیه را به عنوان اصل متمایز بخش فرقه امامیه بکار می‌برند.

در «اصول کافی و مرآه العقول»، وظایف امت، شناخت امام، اطاعت، تولی و تبری و پرداخت سهم امام است.

طبق آنچه در کافی و مرآه العقول آمده است ائمه در همه امور از علم بهره‌مندند، عصمت، صفتی است درونی براساس طینت استثنایی و افضلیت امام که شناخت آن، به روش‌های معمولی امکان پذیر نیست و افراد نمی‌توانند فرد معصوم را باز شناسند. پس، امام باید از جانب خداوند تعیین و به واسطه پیامبر(ص) به مردم معرفی شود. البته، اگر مدعی امامت بر اثبات ادعای خود معجزه بیاورد، ثابت خواهد شد که از جانب خداوند به مقام امامت منصوب شده است.

امامت خاصه نیز در ذیل امامت علی (ع) و امامت سایر ائمه از طریق نص، معجزه، علائم و مهدویت بیان شده است.

بداء، دارای ریشه قرآنی است و به پیشوایان دینی اختصاص می‌یابد و از برداشت‌های عامیانه از آن انتقاد می‌شود.

کلید واژه‌ها: امامت، اصول کافی، مرآه العقول، شرح.