به مناسبت هفته‌ پژوهش و با مشارکت پژوهشگاه ادیان و مذاهب و معاونت پژوهشی دانشگاه ادیان و مذاهب، نشریه هفت آسمان ویژه‌نامه اخیر خود را با عنوان «پژوهش‌های کاربردی؛ چیستی و چگونگی انجام آن» منتشر خواهد کرد.

بخش مختصری از یک مصاحبه بلند با جناب آقای دکتر بهزاد سلطانی را می‌خوانید؛ کسی که به مدت شش‌ سال مدیر کل پژوهشی وزارت علوم و به مدت پنج سال مدیر صندوق نوآوری و شکوفایی کشور بوده است، که سهم بزرگی در ترویج پژوهش‌های کاربردی در دانشگاه‌ها نیز داشت و هم‌اکنون دانشیار دانشکده مهندسی مکانیک طراحی جامدات است.

برشی از مصاحبه با دکتر بهزاد سلطانی:

• اگر ما می‌خواهیم آثار پژوهش‌های کاربردی خود را در جامعه به‌صورت ملموس مشاهده کنیم، باید خود را به استانداردهای جهانی نزدیک کنیم. این حلقه مفقوده‌ای است که سیاستگذاران پژوهش و رؤسای دانشگاه‌ها و دست‌اندرکاران پژوهش باید به آن توجه جدی کنند تا عملیاتی شدن پژوهش‌های کاربردی در حد شعار و روی کاغذ باقی نماند.
• متأسفانه در ایران به دلیل اینکه دولت‌ها تعیین کننده‌ی نیازهای تحقیقاتی هستند، پژوهش کاربردی هم اتفاق نمی‌افتد، چون دولت‌ها نیازها را احساس نکرده‌اند؛ هرچند افکار عمومی و توده‌ها فوق‌العاده نیازمند یک مسئله پژوهشی باشند ولی چون دولت‌ها چنین حسی را ندارند آن پژوهش تحقّق پیدا نخواهد کرد.
• دانشگاه‌ها اولاً بایست نتایج پژوهش بنیادی را به سمت پژوهش کاربردی سوق دهند و ثانیاً شیوه‌ها و روش‌های جدید دستیابی به پژوهش کاربردی را در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها به دقّت بررسی و ترسیم کنند. مهم اینکه بایست مکانیزمی طراحی شود تا جهت‌گیری پژوهش بنیادی به سمت کاربردی و عملیاتی شدن تغییر مسیر دهد. یعنی با ایجاد یک هدف کاربردی جدید از پژوهش‌های بنیادی در راستای رسیدن به آن استفاده کنید.
• شما فرض کنید که متولی فرهنگی یک شهر هستید. اگر قصد داشته باشید به صورت تجربی، ملموس و عینی در شهر خود این مصادیق تغییرات اخلاق شهروندان را پیدا کنید و به دنبال اصلاح آنها در بین شهروندان باشید این تحقیق بنیادی شما به سمت پژوهش توسعه‌ایِ تجربی نزدیک می‌شود. متأسفانه برخی از ائمه جماعات مساجد و محلات دنبال این پژوهش‌های کاربردی و توسعه‌ای نیستند تا بدانند که در شهر خود چند صفت خوب اخلاقی وجود دارد؟ در محله خود چند رذیلت اخلاقی قبیح وجود دارد؟ بعد از اینکه آن فضایل و رذایل کشف و روشن شد چه برنامه‌هایی برای ترویج فضایل و اصلاح مفاسد اخلاقی وجود دارد
• من چند سال قبل رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی – که متولّی اصلی تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات، کاربردی کردن دانش و دستاوردهای پژوهشی و تکمیل زنجیره ایده به محصول است- بودم و یک مرتبه خدمت آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه رسیدم و به ایشان گفتم بحث ارتزاق روحانیّت همیشه مسئله مهمی بوده است که حوزه‌ها باید خودکفا باشند یا وابسته به دولت‌ها نباشند. این همیشه در تاریخ مسئله مهمی بوده است. به ایشان عرض کردم که روحانیّت امروزه خدمات متنوعی به مردم ارائه می‌دهد. این خدمات را یا مردم قبول دارند یا ندارند. اگر این خدمات را قبول دارند، حاضر هستند برای انجام آن هزینه هم پرداخت کنند. نمی‌گویم صد درصد مردم این هزینه را پرداخت می‌کنند، بیست درصد مردم برای دریافت این خدمات حاضرند هزینه‌ را نیز پرداخت کنند. ما می‌توانیم برای انجام این خدمات، چارچوب اقتصادی مخصوصی را طراحی و ساماندهی کنیم. چه اشکالی دارد که بار مالی روحانیّت به وجوهات شرعی و بیت‌المال را کاهش دهیم؟
• به ایشان گفتم پیشنهاد می‌کنم برخی از طلاب پژوهشگر و توانمند یک شرکت دانش‌بنیان تأسیس کنند و بیایند در این مجموعه در یک شهر، برای امام جمعه شهر پژوهش‌هایی پیرامون جامعه‌شناسی و روان‌شناسی مردم شهر، بر مبنای پژوهش‌های توسعه‌ای تجربی و پژوهش‌های کاربردی انجام دهند که هزینه و کارایی آن کاملاً مشخص است. ما متأسفانه این کار مهم و کاربردی را رها کرده‌ایم. روحانیت کار خودش را می‌کند و مردم هم کار خودشان را انجام می‌دهند که ماحصل این عدم تعامل و رها کردن تحقیق‌های کاربردی دینی در مسائل بغرنج دینی جامعه، این شده است که الان با یک نسل جوان مواجهیم که از نظر فیزیکی در ام‌القرای جهان اسلام زندگی می‌کند ولی از نظر رفتاری پنج الی هشت ساعت از عمر روزانه خود را در فضای فکری لندن و واشنگتن می‌گذراند.