جلسه دفاع از رساله دکتری برگزار شد:

بازشناسي رويکرد کلامي بني عباس در عصر حضور ائمه (با تأکيد بر نحوه مواجهه ايشان با تشيع)

تاریخ انتشار:

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو سيدعلي آيت‌اللهي با عنوان «بازشناسي رويکرد کلامي بني‌عباس در عصر حضور ائمه (با تأکيد بر نحوه مواجهه ايشان با تشيع)»، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حمیدرضا شریعتمداری به عنوان استاد راهنما، دکتر نعمت‌الله صفری فروشانی به عنوان استاد مشاور و حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حمیدرضا مطهری، دکتر محمد جاودان و دکتر محمدحسن محمدی مظفر به عنوان استادان داور حضور داشتند.

 

در چکیده این رساله آمده است:

با بازشناسی رویکرد کلامی عباسیان می‌خواهیم یکی از علل مواجهه معیوب اکثریت جامعه با ائمه در دوران حضورشان را واکاوی کنیم. می‌دانیم منشأ به قدرت رسیدن عباسیان یک قیام اجتماعی با شعار الرضا من آل محمد بود. عامل این انقلاب طرح مسائل کلامی توسط داعیان و قیام‌هایی بود که شعار و عمل به مذهبِ مورد رضایت آل‌محمد را در جامعه مطالبه می‌کرد. بنابراین بنی‌عباس گرچه همانند اسلافشان برای قدرت اصالت قائل بودند اما بر‌خلاف بنی‌امیه، خود را در عرصه حاکمیت وامدارِ گسترشِ دین و مطالباتِ مذهبی می‌دیدند. به همین دلیل دوران‌شان، فصلی برای تأسیس و رونق مکاتب کلامی مختلف ‌شد. عباسیان با اقدامات خاص خود و جلب همکاری جریانات کلامی (چه غیراسلامی و چه اسلامی) و در نهایت با رویکردهای مختلف کلامی درصدد فاصله‌دار کردن خود و جامعه از تشیع بودند. تا جایی که با مواجهه خصمانه با امامان و شیعیان مانع فراگیری گفتمان آنان شدند.

نشان دادن تشیع به عنوان خاستگاه و نخستین گرایش کلامی بنی‌عباس و دقت در تلاش آنان برای دستیابی به قدرت در قدم اول، و بررسی چرخش مذهبی عباسیان از تشیع تا تسنن و اقدامات مذهبی آنان درعصر حضور امامان شیعه در قدم دوم، حاکی از یک واقعیت مهم است که مهم‌ترین عامل تاریخی پیدایش و تقویت تسنن در قرن سوم، انحراف و ریزش جمعی از خودِ شیعیانِ طالبِ حاکمیت در آغاز قرن دوم بوده است. به بیان دیگر تبیینِ چگونگیِ فراز و فرود دیدگاه‌های کلامی عباسیان در دوران حضور ائمه، مقدمه‌ای است تا روشن شود که در میان همه مکاتب اسلامی در عصر نخست عباسی، تشیع با وجود داشتن تقدّم تاریخی، در مواجهه با مولود ناهماهنگ خویش در فشار قرار گرفته است.

مطالب مشابه