به مناسبت هفته‌ پژوهش، با مشارکت پژوهشگاه ادیان و مذاهب و معاونت پژوهشی دانشگاه ادیان و مذاهب، مجله‌ی هفت آسمان ویژه‌نامه اخیر خود را با عنوان «پژوهش‌های کاربردی؛ چیستی و چگونگی انجام آن» منتشر خواهد کرد.

برشی از مصاحبه با دکتر رسول جعفریان:

• یک اصل مهم درباره ترویج پایان‌نامه و رساله‌های کاربردی این است که نخست سوال پژوهش را درست و دقیق مطرح کرد و پس از آن به سراغ پاسخ رفت. ما در ترویج پایان‌نامه‌های کاربردی دچار مشکل طرح مسئله پژوهش هستیم. ما اصولا در بسیاری پژوهش‌های علوم انسانی، پرسش جدی نداریم. پرسش صرف این نیست که مثلا توصیف فلان امر چگونه است. سوال در یک پژوهش کاربردی، یعنی طرح یک ابهام و معضلی که با یک روش درست و بررسی منابع، می‌تواند به پاسخ حل آن بحران برسد.
• سردرگمی در این بخش از رساله‌ها موج می‌زند و مقدمات تفصیلی بیهوده، تکرارهای بی‌مورد، از بلاهای تحقیقات دانشجویی در حوزه پایان‌نامه و رساله است. اگر هزار دانشجوی دکتری، هزار سوال/مسئله را حل کند، آن وقت می‌شود گفت علم در حال پیشرفت است.
• یک مشکل اساسی دیگر در عدم ترویج پایان‌نامه‌های کاربردی این است که مباحث تئوریک علمی ما با آنچه در حوزه عمل مطرح است، فاصله بسیار زیادی دارد. در واقع، این دو، حوزه نظر و عمل در کشور ما، بیش از یک قرن است که از یکدیگر فاصله گرفته‌اند. نتیجه این شکاف این شده است که بحث‌ها و موضوعات پایان‌نامه‌ای ما بیشتر به حواشی علم می‌پردازد تا متن دانش.
• برای ترویج رساله‌نویسی دانشگاهی کاربردی و با کیفیت باید یک نظارت مداوم طراحی کرد. می‌بایست طی یک مشورت مداوم، دستورالعمل‌های اساسی و سختگیرانه‌ای را در این زمینه تدوین کرد. بعد هم یک سیستم نظارتی مستقل و حتی خارج از دانشگاه بر این امر نظارت کند. در این نظارت افراد بی‌طرف خارج از دانشگاه مربوطه، این رساله‌ها را ارزیابی و از آنها انتقاد کنند. اهمیت کار بیش از اینهاست که فکر کنیم چنین کاری وقت تلف کردن و بی خاصیت است. پیشرفت علم در گرو اصلاح نظام پایان‌نامه‌نویسی است. باید شرایط را برای نظارت استادان نیز سخت کرد. اینطور نباشد که پایان‌نامه یا رساله به هر شکلی دفاع شد و گذشت، هیچ‌کس و هیچ نهاد نظارتی نتواند یقه استاد را بگیرد. اینها باید امتیاز مثبت و منفی داشته باشد و در کارنامه علمی اعضای هیئت علمی تأثیر بگذارد، به طوری که این احتمال وجود داشته باشد که اجازه ندهند استادی که نظارت ضعیفی بر پایان‌نامه دارد، عهده‌دار رساله جدیدی بشود. استادان باید توجه داشته باشند که مسئله پایان‌نامه بسیار مهم است و بی دلیل با رساله‌های بی‌اهمیت موافقت نکنند. مسئولیت خروجی پایان‌نامه بر عهده دانشجو و استاد است و استاد باید برای اعتبار خودش هم شده، به این مسئله توجه داشته باشد و اجازه ندهد هر پایان‌نامه‌ای با هر ویژگی، به نام او منتشر شود.