به گزارش روابط عمومی دانشگاه، از کتاب «کلام و جامعه» نوشته دکتر یوزف فان اس و ترجمه گروهی از مترجمان با نظارت علمی و ویراستاری علمی دکتر محمد رضا بهشتی در در مراسم آیین آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ و جشن فارغ‌التحصیلی دانشگاه ادیان و مذاهب رونمایی شد.

بر اساس این گزارش، در مراسم رونمایی این کتاب ریاست دانشگاه حجت‌الاسلام و المسلمین سید ابوالحسن نواب،دکتر عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد سابق و نماینده ولی فقیه در موسسه و روزنامه اطلاعات و رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی، شیخ حنینه رئیس تجمع علمای مسلمین لبنان و دکتر سید محمد رضا بهشتی ویراستار علمی این کتاب حضور داشتند.

دکتر محمدرضا بهشتی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در خصوص این کتاب بیان کرد: این کتاب یک مجموعه شش جلدی است که ابتدا جلد ۵ و ۶ توسط مولف تهیه و منتشر شد و بعد به تناسب، چهار جلد اول  منتشر شد.

وی ادامه داد: نویسنده این اثر دکتر یوزف فان اس، استاد بازنشسته دانشگاه توبینگن و یکی از اسلام‌شناسان مطرح معاصر است که سال گذشته از دنیا رفت. او حدود ربع قرن پیش این کتاب را با تلاش ده ساله منتشر کرد. بیش از ده سال نیز طول کشید که ما برخی از جلد‌های آن را بتوانیم ترجمه کنیم. یکی از مهمترین دلایل طول کشیدن ترجمه این اثر این بود که ما به تمام رفرنس‌هایی که نویسنده داده به صورت شخصی مراجعه کردیم و به دلیل اینکه دسترسی به برخی از منابع مشکل بود طبیعی بود که ترجمه این اثر زمان‌بر باشد.

ویراستاری علمی کتاب «کلام و جامعه» تبیین کرد: عنوان اصلی این کتاب کلام و جامعه در سده دوم و سوم هجری می‌باشد. جلد اول، دوم و سوم و نصف جلد چهارم که حدود ۷۰۰ صفحه است به بررسی تاریخی شکل‌گیری کلام اسلامی در دو سده دو و سوم می‌پردازد. بحث کلام اسلامی در سده اول را ایشان در یک اثر دیگر تبیین کرده است. اما این دو سده است که برای ما اهمیت دارد چرا که در این دو سده است که ما با قوت گرفتن جریان کلام اسلام مواجه هستیم.

وی ادامه: مولف در نیمه دوم جلد چهارم به بررسی سیستماتیک کلام اسلامی می‌پردازد. یعنی بعد از بیان تاریخی موضوع کلام در تاریخ و تمدن اسلامی به طرح و تبیین موضوعات مطرح شده در کلام اسلامی پرداخته است و تلاش کرده که این موضوعات را تبیین و تشریح کند. او مثلا در این بخش به تبیین تلقی از خدا، جایگاه انسان و دیگر مسائل و موضوعات متعدد مربوط به کلام که در سده دوم و سوم مطرح بوده می‌پردازد.

دکتر بهشی بیان کرد: بنابراین این اثر هم به بررسی تاریخی کلام در جامعه اسلامی پرداخته است و هم درحدود ۳۵۰ صفحه یک بررسی سیستماتیک از مسائل کلام را ارائه کرده است که این خود یک مزیت برای این کتاب می‌باشد و باعث شده است که این کتاب ارزش خواندن و پژوهیدن داشته باشد. یکی دیگر از مزیت‌های این کتاب، روش‌مند و منظم بودن آن است. مزیت دیگر این کتاب این است که جزئیات تاریخی فراوان در خصوص کلام در این کتاب یافت می‌شود که بسیار جالب‌اند. آنچه در این کتاب تدوین شده است نشان می‌دهد که کار بی‌سابقه و بسیار سختی برای تهیه و تدوین این کتاب انجام شدم است.

وی بیان کرد: یکی از کارهای علمی بسیار خوبی که در این کتاب انجام شده است این است که نویسنده بحث کلام در عالم اسلامی در دو قرن دوم و سوم را به ۵ حوزه تقسیم کرده است و تمامی متکلمان این حوزه را به دیالوگ نسبت به هم وا داشته‌است. حوزه حجاز، مصر، شام، عراق و شرق ایران حوزه‌هایی هستند که ایشان به طور مجزا به آنها پرداخته‌است. ایشان به این مسأله می‌پردازد که صاحبان آراء کلامی با همدیگر چگونه مواجه می‌شدند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بیان کرد: نکته دیگری که در خصوص این کتاب وجود دارد و تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است بحث کلام در جامعه است. نویسنده این کتاب تلاش کرده است کلام و تطورات آن را در سده دوم و سوم را در جامعه اسلامی نشان دهد و رابطه جامعه و کلام را به خوبی تبیین کند. به عبارت دیگر او در تبیین مسائل کلامی به پیوند‌ها و خواست‌های اجتماعی توجه ویژه‌ای داشته‌است.

وی ادامه داد: یکی از مسائلی که او تلاش کرده در این کتاب نشان دهد و تقریبا موفق هم بوده است این بوده که بحث کلامی از میان اصحاب پیامبر  جدا شده و در سده دوم و سوم هجری به میان جامعه رسیده است و عموم متفکرین کلامی این دو سده صاحبان مشاغل و حرفه‌هایی هستند که در درون جامعه زیست می‌کنند. بنابراین افرادی در جامعه آن زمان متلکم شده‌اند که در بخش‌های مختلف جامعه حضور فعال و زنده دارند. ایشان همچنین تلاش کرده که به رابطه متکلمین با حاکمیت در این دوره‌ها نیز بپردازد.

ویراستار علمی کتاب کلام و جامعه بیان کرد: این کتاب تقریبا ۵ هزار منبع دارد. یعنی نویسنده اثر برای تدوین این کتاب تمام این آثار را دیده است و از آنها مطالبی را نقل کرده است. در پایان جلد آخر این ۵ هزار منبع موجود است.