عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب مهم‌ترین بحث در شب قدر را تعیین آن دانست و بیان کرد: گویا پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه(ع) تعمدی داشته‌اند که شب قدر را دقیقا تعیین نکنند و از بررسی روایات می‌توان این تعمد را کشف کرد که انسان تعداد شب‌های بیشتری را به امید شب قدر احیا کند و به عبادت و دعا در درگاه خداوند متعال بپردازد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد غفوری‌نژاد، دانشیار گروه شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا ، بیان کرد: آیاتی در زمینه شب قدر در قرآن کریم وجود دارد که چندین کلید واژه مشترک میان آن‌ها مشاهده می‌شود که کلید واژه اول نزول قرآن در شب قدر است‌.

وی ادامه داد: کلید واژه دوم نزول ملائکه و روح است که هم در سوره قدر آمده «تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ» و هم در سوره نحل آمده که «يُنَزِّلُ الْمَلَائِكَةَ بِالرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلَىٰ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ أَنْ أَنْذِرُوا أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا فَاتَّقُونِ»؛ مرحوم علامه مجلسی این آیه را مربوط به شب قدر دانسته‌اند، هر چند صحبتی از شب در آن نیست اما صحبت از نازل شدن ملائکه و روح است و می‌دانیم که در شب قدر ملائکه و روح بر امام نازل می‌شوند.

دانشیار گروه شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: در آیه دوم سوره نحل، در سوره قدر، و نیز آیات ابتدایی سوره دخان که می‌فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ» از «امر» سخن گفته شده است که سومین کلیدواژه مشترک در آیات مربوطه است.

وی مهم‌ترین بحث در شب قدر را تعیین آن دانست و بیان کرد: گویا پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه(ع) تعمدی داشته‌اند که شب قدر را دقیقا تعیین نکنند و از بررسی روایات می‌توان این تعمد را کشف کرد.

غفوری‌نژاد بیان کرد: با وجود اینکه ائمه(ع) از شب قدر مطلع بودند و می‌فرمودند که شب قدر از ما مخفی نیست زیرا ملائکه و روح بر ما نازل می‌شوند، اما از اعلام صریح و دقیق زمان آن خودداری می‌کردند.

رئیس واحد دانشگاه ادیان و مذاهب در مشهد اظهار کرد: براساس روایات، یکی دیگر از احتمالات ممکن است این باشد که انسان تعداد شب‌های بیشتری را به امید شب قدر احیا کند و به عبادت و دعا در درگاه خداوند متعال بپردازد.

وی گفت: در روایات از تعیین شب قدر سؤالات بسیاری از ائمه اطهار(ع) شده و تعابیر گوناگونی از این بزرگواران مطرح شده است. در برخی از روایات آمده که شب قدر در دهه پایانی ماه مبارک رمضان است؛ از پیامبر اکرم(ص) در خصوص شب قدر سؤال شد و ایشان فرمود در دهه آخر ماه مبارک است.

غفوری‌نژاد بیان کرد: در روایتی آمده که از حضرت امیرالمؤمنین(ع) در خصوص زمان شب قدر سؤال شد که ایشان فرمودند در هفت شب آخر ماه مبارک رمضان است. در برخی روایات شب قدر یکی از دو شب بیست‌ویکم یا بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان دانسته شده است؛ در برخی از روایات شب نوزدهم ماه مبارک رمضان نیز به‌عنوان شب قدر مطرح شده است.

این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: ابوبصیر از امام صادق(ع) می‌پرسد که شب قدر چه زمانی است و ایشان پاسخ می‌دهد که در شب بیست‌ویکم یا شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان است؛ ابوبصیر گفت اگر هر دو شب را نتوانم احیا کنم کدام یک را تعیین می‌کنید؟ ایشان پاسخ داد: برای رسیدن به مقصودت (درک فضیلت شب قدر)، احیا و عبادت دو شب بسیار آسان است. ابوبصیر مجددا می‌پرسد: گاهی اتفاق می‌افتد که در ماه رمضان هلال ماه را ما در اینجا می‌بینیم اما در شهر دیگری هلال ماه مبارک با یک روز تأخیر دیده می‌شود. بنابراین، تعیین شب بیست‌ویکم و شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان نیز آسان نیست که امام پاسخ دادند: در راه رسیدن به مقصودی که تو داری چهار شب را عبادت کردن نیز آسان است.

رئیس واحد دانشگاه ادیان و مذاهب در مشهد گفت: در میان روایاتی که ناظر بر شب بیست‌ویکم و شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان است تعداد روایاتی که دلالت بر شب بیبست‌وسوم می‌کند، بیشتر است که این نشان می‌دهد مؤمنان باید اهتمام بیشتری به شب بیست‌وسوم داشته باشند.

وی بیان کرد: شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان معروف به شب جهنی است. جهنی شخصی از قبیله جهینه بود که نزد پیامبر اکرم(ص) آمد و گفت من شتر و گوسفند و خدم و حشم دارم، هر شب ماه مبارک رمضان را نمی‌توانم به مدینه بیایم و خدمت شما باشم، یک شب را برای من مشخص کنید که در طول ماه مبارک رمضان من خدمت شما برسم و در نماز شما شرکت کنم. پیامبر اکرم(ص) ایشان را نزد خود فرا خواندند و در گوش او سخنی گفتند؛ اصحاب دیدند که این شخص از آن به بعد، شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان به مدینه می‌آمد و آن شب را در این شهر می‌ماند و صبح خارج می‌شد، که این نشانه‌ای است بر اینکه شب قدر شب بیست‌وسوم است.

غفوری‌نژاد گفت: در روایات داریم که رسول خدا(ص) زمانی که دهه آخر ماه مبارک رمضان فرا می‌رسید، رختخواب را جمع می‌کردند و کمر همت می‌بستند و در شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان خانواده خود را نیز بیدار نگه می‌داشتند.

وی بیان کرد: حضرت زهرا(س) اجازه نمی‌داد که هیچ یک از اعضای خانواده‌اش در آن شب بخوابند. می‌دانیم که ایشان چهار فرزند خردسال داشت و این فرزندان خردسال را نیز بیدار نگه می‌داشت و از روز ۲۲ ماه رمضان زمینه را فراهم می‌کرد تا کم غذا بخورند و خوب استراحت کنند تا شب بتوانند بیدار باشند.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: مرحوم شیخ صدوق که از علمای بزرگ طایفه شیعه است در کتاب خصال خود می‌فرماید که مشایخ ما اتفاق نظر دارند که شب قدر شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان است.

وی با بیان اینکه در برخی از روایات صحبت از شب بیست‌وچهارم ماه مبارک رمضان نیز به‌عنوان شب قدر شده است، یادآور شد: در روایتی آمده که از امام صادق(ع) سؤال کردند که شب قدر چه زمانی است که ایشان فرمود: اولین شب از هفت شب آخر ماه مبارک رمضان است.