وی با بیان اینکه یک بعد از شخصیت امام (ره) که شاید کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد، جایگاه معرفتی ایشان در عرفان عملی است، عنوان کرد: برای اشاره به این جایگاه چند جمله از فرمایشات ایشان در وصیت‌نامه اخلاقی به فرزندشان احمد خمینی را بیان می‌کنم. ایشان فرمودند این وصیتی است از پدری پیر که عمری را به بطالت و جهالت گذرانده و اکنون به سرای جاوید می‌رود، با دست خالی از حسنات و نامه سیاه از سیئات، به امید مغفرت.

امام حسناتی دارند که در نامه ایشان هست و سیئاتی که نیست. امام (ره) تا آخرین لحظه نماز شب خود را ترک نکردند، حالاتی داشتند و به پرهیز از گناه به ویژه غیبت توجه می‌نمودند، مواردی که بسیار عجیب بود. این وصیت ایشان چه معنی می‌دهد؟ آیا مبالغه و یا شکست نفسی است؟ برای اینکه این مطلب تا اندازه‌ای روشن شود، روایتی وجود دارد که با اندکی اختلاف از پیغمبر (ص) و امام علی (ع) نقل شده است.

کلینی نقل می‌کند که اگر کسی عقلش کامل شود، صفات مختلفی دارد. اگر دیگران کار خوبی از او دیده باشند، کار خوب زیاد خود را کم می‌کند و اگر انسان بسیار عاقلی باشد، خود را بدترین آدم می‌داند. این بدین معنی است که انسان خوبی‌های خود را نبیند و با همه خوبی‌هایی که دارد خود را بدترین آدم بداند، حرف اصلی این است. در نقل صدوق نیز همین معنا اما با تعبیر مختلف است.

حجت‌الاسلام ری‌شهری با اشاره به اینکه مقام فنا یعنی خود را هیچ چیز نبیند، تصریح کرد: یکی از حسنات امام (ره) غیر از حسنات فردی ایشان این بود. این چه معنی می‌دهد که انسان خوبی داشته باشد اما آن را نبیند و یا خیلی خوب باشد و خود را بدتر ببیند؟ این حالی است که باید انسان به آن برسد تا درکش کند. این حال وجدانی است و در قالب بیان نمی‌آید.

وی اضافه کرد: امام معصوم (ع) از کجا متوجه می‌شود که امام شده، اینکه حالت انکسار و ذلت در نفس خود می‌بیند، امام (ره) به این مرحله رسیده بود. از نظر جایگاه معرفتی این مقام را به دست آورده بود که خود را هیچ نمی‌دید. انسان در درجات معنوی انسان به حالتی می‌رسد که خود را اینگونه می‌بیند.

این حالت در ائمه بسیار بیشتر بود. فردی که به آن حالت نرسد، نمی‌تواند بفهمد که این حال چیست. این حال مافوق درک ما است. امام جایگاه برزخی داشتند که مقامشان در عالم دیگر فوق العاده بوده و جایگاه خوبی دارند.