فلسفه و کلام اسلامی

رشته «فلسفه و کلام اسلامی» در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته یک دوره کامل آموزشی، مطابق با ضوابط و مصوبات شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است که از دو قلمرو اصلی تشکیل می‌شود: فلسفه اسلامی، و کلام اسلامی. کلام اسلامی سنت دین شناسانه‌ای در کنار فلسفه اسلامی بوده است که هدفش دفاع عقلانی از آموزه های اصلی دین مبین اسلام است. البته با مبانی و ارکانی غیر از مبانی و ارکان فلسفه اسلامی. این دو سنت به ویژه در ایران سنت‌های فکری پیوسته و بی انقطاعی بوده‌اند که بدون هیچ گسستی تا دوران معاصر استمرار یافته اند. پیش نیاز ضروری آموزشی در این دو قلمرو تسلط کافی بر زبان عربی و منطق است.

فلسفه که در قرون اولیه اسلامی وارد جهان اسلام شد، از دویست مسئله تجاوز نمی‌کرد اما فلاسفه و حکمای اسلامی این مسائل را به هفتصد مسئله رساندند. ایرانیان در پرتو مکتب تشیع بیش از سایر مذاهب اسلامی به امر تعقل اهتمام ورزدیدند و با الهام از قرآن کریم و روایات اهل بیت به فلسفه صبغه اسلامی دادند. پیدایش مکتب مشاء به نمایندگی ابن سینا و مکتب اشراق به نمایندگی سهروردی و مکتب حکمت متعالیه به نمایندگی صدالمتألهین شیرازی نشانگر همت و تلاش ایرانیان مسلمان در ترویج و شکوفایی فلسفه است.

از مهمترین اهداف این رشته در این مقطع زمینه سازی برای آموزش دانشوران و محققان صاحب‌نظر در ابعاد مختلف فلسفه و کلام اسلامی است. دانش آموختگان این رشته می‌تواند آموزه‌های اصلی دین اسلام را تبیین عقلی و از آنها دفاع عقلانی نماید.

همچنین آنها می‌توانند به عنوان کادر علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور در زمینه فلسفه و کلام اسلامی جذب شوند و در جامعه نقش فرهنگی تربیتی پررنگی به عنوان مشاور فرهنگی دینی،‌ دبیر،‌و معلم ایفا کنند.

داشتن مدرک کارشناسی یا معادل آن برای همه داوطلبان و داشتن سطح دو حوزوی برای داوطلبان آزمون اختصاصی دانشگاه به‌منظور تحصیل در این رشته کافی است. برای داوطلبان غیرایرانی این مدرک باید به تایید کنسولگری ایران در کشوری که صادر کننده آن است رسیده باشد. دانشجویان متقاضی تحصیل در این رشته بدون در نظر گرفتن رشته کارشناسی می‌توانند در این رشته تحصیل کنند. بر این اساس هر فردی با هر رشته‌ی تحصیلی در مقطع کارشناسی یا سطح دو در صورت داشتن صلاحیت علمی و موافقت اعضای هیئت علمی گروه علمی می‌تواند در این دوره تحصیل کند. طبعا داشتن کتاب، مقاله علمی و ژورنالیستی و علاقه‌مندی شرکت در این رشته‌ها می‌تواند در موافقت هیئت علمی گروه تاثیر گذار باشد. داوطلبان ایرانی نیز باید در آزمون کتبی (متمرکز) این رشته‌ها پذیرفته شوند و طبعاً بعد از بررسی صلاحیت علمی و یا در حین بررسی آن صلاحیت عمومی این دسته از داوطلبان باید به تایید سازمان گزینش دانشجو یا سازمان امور دانشجویان (برای اتباع غیرایرانی) نیز برسد.

طول دوره کارشناسی ارشد «فلسفه و کلام اسلامی» 2 سال و برابر 4 نیم سال تحصیلی است. طول هر نیمسال برابر 16 هفته و ساعت دروس بر مبنای هر واحد یک ساعت در هفته می‌باشد. اگر به تشخیص گروه آموزشی مدت 2سال برای گذراندن دروس اصولی و جبرانی یا اتمام پایان‌نامه کافی نباشد، حداکثر یک نیم سال دیگر به مدت آموزشی دو ساله اضافه می‌گردد. برنامه کارشناسی ارشد «فلسفه و کلام اسلامی» شامل 40 واحد درسی است که 28 واحد دروس اصلی، 8 واحد دروس جبرانی و 4 واحد پایان‌نامه است. دانشجو ملزم است همه واحدهای اصلی و پایان‌نامه و نیز با توجه به رشته کارشناسی که در آن فارغ التحصیل شده هر چند تعداد واحد از دروس جبرانی را به تشخیص گروه آموزشی بگذراند.

دروسی همچون «فلسفه ملاصدرا؛‌ هستی شناسی»، «فلسفه ملاصدرا؛ خداشناسی»، «فلسفه ملاصدرا؛ علم النفس و آخرت شناسی»، «فلسفه سینوی»، «فلسفه اشراق»، «منطق سینوی»، «منطق جدید» و «مسائل جدید کلامی» از جمله دروس تخصصی است که در رشته فلسفه و کلام اسلامی تدریس می‌شود.