به گزارش روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشجو مرتضی ذبیح اللهی در جلسه دفاعیه‌ای که دوشنبه 22 آبان 96 در سالن کنفرانس شهید بهشتی دانشگاه ادیان و مذاهب، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی فرمانیان به‌عنوان استاد راهنما، دکتر سید مهدی موسوی علیزاده، دکتر مصطفی سلطانی به‌عنوان استاد مشاور و دکتر مرتضی شیرودی، دکتر سید ابوالحسن نواب و دکتر محمد معینی فر در جایگاه استاد داور برگزار شد، از پایان‌نامه‌اش دفاع کرد.

در چکیده این پایان‌نامه آمده است:

رهبران القاعده با الهام از اندیشه‌های ابن تیمیه کفررا به مطلق و معین تقسیم کرده و موانعی نظیر خطا، تأویل، اکراه و جهل را برای نسبت دادن تکفیرمعین به اشخاص ذکر می‌کنند. آنان رضایت به کفر، دوستی نسبت به کفار، تشریع در دین، و استهزاء یا انکار قرآن و سنت را از مهمترین اسباب تکفیر می‌دانند. با بررسی دقیق منابع القاعده تناقض در اندیشه وعمل یکی از مهمترین اشکالات القاعده است، رهبران القاعده از یکسو اثبات تکفیر معین را مشروط به شرایط و رفع موانع دانسته ولی در میدان عمل به صورت افراط گرایانه تیغ تکفیر را نسبت به مخالفان خود کشیده‌اند و قاطبه مسلمانان را کافر خواندند؛ از سوی دیگر برخی از متفکران این گروه به صراحت مسلک سلفیه را عدم تکفیر اهل قبله ولی در بیان مصادیق کفر تبعیضانه برخورد کرده، و فرق متعددی مانند معتزله، زیدیه و شیعه و نیز اندیشمندان بزرگی نظیر شهرستانی را خارج از جرگه اسلام دانسته‌اند. از دیگر اندیشه‌های القاعده تبیین حاکمیت دربلاد اسلامی است. رهبران القاعده با تفسیر قشری از اسلام و خلافت اسلامی، نوعی نظام ساده و ابتدایی را به شیوه صدر اسلام را برای حکومت در بلاد اسلامی بیان می‌کنند. آنان با تاکید بر توحید در حاکمیت، هر نوع تشریع غیر الهی را طاغوت می‌دانند. القاعده هر نوع مفهومی نظیر دموکراسی و تعدد احزاب که در تضاد با اصل حاکمیت الهی باشد نفی می‌کند و اعتقاد به آن را کفر و ارتداد قلمداد کردند.

در نقد این اندیشه می‌توان‌گفت: اولاً، مبانی مشروعیت خلافت در بین رهبران القاعده با اختلافات جدی روبه‌روست؛ وعدم پایبندی آنان به یک اصل مسلم در تعیین خلیفه و شرایط آن را می‌رساند. ثانیاً با تبیین دقیق اصل حاکمیت الهی به آسانی می‌توان بسیاری از حکومت‌های اسلامی را در طول حاکمیت خدا بر مردم دانست و می‌توان از مزایای دموکراسی و تعدد احزاب بهره برد. القاعده جهاد در قرآن به قتال تفسیر، ومهمترین شیوه برای مبارزه با حکومت‌های طاغوتی و سکولاریستی را خروج مسلمانان بر حکومت‌های فاسد می‌داند، و بسیاری از جنایت‌های خود را در قالب جواز تترس و عملیات استشهادی توجیه کرده و به آنها مشروعیت داده است.

در نقد این اندیشه می‌توان گفت: اولاً باید بین جهاد ابتدایی وجهاد دفاعی فرق نهاد، بدان جهت که آیات متعددی که با واژه قتال همراه است منطق دفاعی محض دارد نه جهاد ابتدایی. ثانیاً موضوع اغلب آیات، کفار و مشرکینی است که به نوعی معاند با اسلام می باشند نه قاطبه مسلمانان.

کلمات کلیدی: القاعده، تکفیر، حاکمیت، جهاد